Publiekslezing door H. Darrel Rutkin over astrologie en de 17e-eeuwse Wetenschappelijke Revolutie

ABSTRACT

In de zeventiende en achttiende eeuw werd de astrologie te langen leste verwijderd uit het domein van de legitieme natuurlijke kennis, maar de precieze contouren van deze verwijdering blijven duister. Het is overvloedig gedocumenteerd (zij het niet algemeen bekend) dat het onderwijs in de astrologie sinds het begin van de 14e eeuw een voorname plaats innam aan de belangrijkste universiteiten, waaronder Padua, Bologna en Parijs. Het vak werd onderwezen binnen drie wetenschappelijke disciplines: wiskunde, natuurkunde en geneeskunde. Astrologie kon dienen om de hoogontwikkelde wiskundige wetenschappen van de oudheid – namelijk astronomie en geografie, en geometrische optica – met de Aristotelische natuurfilosofie te integreren. De astrologische interpretatie van de Aristotelische filosofie bood de premoderne (dat wil zeggen, pre-Newtoniaanse) wetenschap een handvat in de vorm van fundamentele patronen van interpretatie en analyse.

Rutkin stelt dat de geschiedenis van de astrologie, de anti-astrologische kritiek en de uiteindelijke verwijdering van de astrologie uit het rijk van legitieme kennis van cruciale betekenis is om de overgang te begrijpen van de premoderne Aristotelische-Ptolemaeïsche natuurfilosofie naar de moderne Newtoniaanse wetenschap. Deze verwijdering was noch duidelijk noch onproblematisch. Astrologie was geen magische nevelige mengelmoes van overtuigingen. Integendeel, astrologie ontstond in de 13e eeuw als een samenhangend wiskundig systeem dat diende om de astronomie en de natuurfilosofie te integreren – wat nu ook net het doel was van de “nieuwe wetenschap” van de 17e eeuw. Het is dan ook een vraag van wezenlijk historisch belang waarom deze veelbelovende astrologische synthese is verworpen ten gunste van een zeer afwijkende wiskundige natuurfilosofie – een met een geheel andere causale structuur dan die van Aristoteles.