Aanvullingen op het Repertorium van de Middelnederlandse artes-literatuur (Utrecht, 1989) van Ria Jansen-Sieben. De aanvullingen zijn, evenals het repertorium zelf, alfabetisch op lemma geordend.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Supp.
* Vervangen op p. 1-2: lemma ALCHEMIE. Handschriften:
Amsterdam, UB, XV G 6: 2.34, 2.37
Antwerpen, MPM, M 40
Brussel, ARA” mss. div. 2270, ed. MAK
Brussel, KB, 4260-63: 2.2, ed. BRAEKMAN / DEVOLDER
Brussel, KB, IV 958: 2.7, ed. BRAEKMAN
Gent, UB, 1272: 2.6, ed. BRAEKMAN `
s-Gravenhage, KB, 133 M 28
Hamburg, SUB, Cod. alch. 561 in 4°: 2.1, 2.2
Hamburg, SUB, Cod. alch. 600 in 4°: 2.2, 2.3
Hattem, SM, C5: 2.9
Leeuwarden, PB, Bruikleen Gerechtshof: 2.2
Leiden, UB, Ltk. 953
Londen, BL, Sloane 416: 2.1, ed. DE FLOU; 2.2
Londen, BL, Sloane 764: 2.12
Londen, BL, Sloane 1255 Londen, W1, 359: 2.3, 2.4, 2.5
Londen, WI, 517: 2.8
Pisa, BU, 687, ed. MANACORDA
Turijn, BN, Q V 16
Utrecht, UB, 708 Wenen, ONB, 2372, ed. (partim) BIRKHAN en FRAETERS
* Inlassen op p. 3, lemma ALMANAK, bij 1481 [Jan Laet]:
– Ex. Sluis, Stadsarchief (verloren).
* Inlassen op p. 12, lemma ALMANAK: 1560 1 Pieter de Buck1 Almanach ende Prognosticatie van den iaere ons Heeren M.CCCCC.LX. Twelck is tiaer naer de scheppijnghe des weerelds
1.Vervolg op Aanvullingen 111, verschenen zonder nummering in W mail 3/2001. Vanaf dit nummer verschijnen de Aanvullingen in de alfabetische lemma-volgorde. nr. 2 10 vM.CCCCC.xxij. Tiaer naer tbeghinsel van der Diluvie iijM.viijC.lxvj. Tiaer naer de fondatie van sGravensteen tusschen den rivieren van den Leye ende Lieve binnen der stadt van Ghendt (by Gayus Julius Cesar) xvjC.ix. Ende tiaer naer de bekeeringhe van die van Ghendt tot den Christen gheloove (duer S. Amand Bisschop) ix.C.liij.
Gent, Hendrik van den Keere, 1559.
– Ex. Gent, UB, coll. G. van Hoorebeke.
* Inlassen op p. 13, lemma ALMANAK: 1562 [Joachim Hubrechtsj Prognosticatie vanden Jare ons Heeren 1562. Antwerpen, Jan van Ghelen, [ 1561]
– BT 4605
– Ex. Brussel, KB.
* Inlassen op p. 13, lemma ALMANAK.: 1563 [Adam Meeus] Almanack van den Jare ons Heeren M.CCCCC.Lxiij. Ghecalculeert op den Meridiaen der stadt van Amsterdam duer M. Adam Meeus Doctor in Medecijnen der selver Stadt. Antwerpen, Hans de Laet, [ 1562] – Ex. Leiden, UB.
* Vervangen op p. 14, lemma ALMANAK: 1565 [Pieter de Buck] door: 1564 [Pieter de Buck] Almanach ende Prognosticatie van den schrickel-iare ons Heeren M.D. ende LXJJJJ. Twelcke is naer de Scheppinghe der weerlt vM.CCCCC.xxvj. Naer tbeghinsel van der Diluvie dry M. acht C. ex. Naer tfonderen van den Casteele te Ghendt (by Gayus Julius Cesar) xvjC. derthien. Ende naer de bekeeringhe van die van Ghendt tot den Christen Gheloove (door Sent Amand Bisschop) neghen hondert zevenenvijftich. Gent, Hendrik van den Keere, 1563.
– Ex. Gent, UB, coll. G. van Hoorebeke.
* Inlassen op p. 15, lemma ALMANAK:
1566 [Robrecht Sanders] Almanach ende Prognosticatie vanden iare ons Heeren M.CCCCC. ende LXVJ. Twelck is tiaer naer de scheppinghe der weerlt vM.vC.ccviij. Twelcke is tiaer van tbeghinsel des Weerelds vM.vC.xxix. Ende vander Diluvie Noe dry M. acht C. lxxiij. Van deerste Paesschen dry duust lxxv. Ghecalculeert door Meester Robrecht Sanders, Docteur in medicinen, residerende te Ghent, op den Poldere, by den Zandbergh. Gent, Hendrik van den Keere de jonghe, [ 1566]. nr. 2 11
* Inlassen op p. 15, lemma ALMANAK: 1567 [Cornelius Micyllus] Schrijf Almanach D. Cornelium Micyllum opt Jaer M.D.LXVII. [s.l., s.d.l ?
Ex. Groningen, Gemeentearchief.
* Inlassen op p. 15, lemma ALMANAK:
1568 Prognostication offte Practica. Deventer, Johan van Breda.
– Ex. Berlijn, SPK, Ms. Germ. 4° 576.
* Inlassen op p. 16, lemma ALMANAK:
1569 [Pieter de Buck] Almanack ende Prognosticatie van den Jare ons Heeren M.D.LXJX. Gent, Gislenus Manilius, 1568.
– Ex. Gent, UB, Coll. G. van Hoorebeke.
* Inlassen op p. 16, lemma ALMANAK.:
1570 [Pieter de Buck] Almanach ende Prognosticatie vanden Jare ons Heeren M.CCCCC.LXX. Twelcke is tJaer naer de Scheppinghe der weerelt vM vC xxxij.Na tbeghinsel vander Diluvie iij M. viij C. lxxvj. Na tfonderen vanden Casteele te Ghendt, by Gayus Julius Cesar xvjC. xix. Ende tjaer naer de bekeeringhe van die van Ghendt tot den Christenen Gheloove door S. Amandt Bisschop ixC. Lxiij.
Gent, Gillis van den Rade, 1569.
– Ex. Gent, UB, coll. G. van Hoorebeke.
* Inlassen op p. 16, lemma ALMANAK.:
1571 [Pieter de Buck] Almanach ende Prognosticatie vanden Jare ons Heeren M.CCCCC.LXXJ. Twelcke is tJaer nae de scheppinghe der weerelt vM. vC. xxxiij. Nae tbeghinsel vander Diluvie iijM. viijC. Lxxvij. Nae tfonderen vanden Casteele te Ghent (by Gayus Julius Cesar) xvjC.xx ende tjaer nae de bekeeringhe van die van Ghent totten Christenen Gheloove (door S.Amandt Bisschop) ix.C. Lxiiij.
Gent, Gillis van den Rade, 1570.
-Ex. Gent, UB, coll. G. van Hoorebeke.
* Inlassen op p. 17, lemma ALMANAK:
1574 [Pieter de Buck] Almanach ende Prognosticatie van den Jare ons Heeren M.D.LXXJJJJ.
Gent, Weduwe Gislenus Manilius, 1573.
-Ex. Gent, UB, coll. G. van Hoorebeke.
* Inlassen op p. 17, lemma ALMANAK:
1575 Cronijck Schrijff Almanach Op dat Jaer nae die Gheboort Christi Jesu onses HEeren. M.D.L.xxv. Tot nut ende proffyt des hogen Ouericheyt, Rentmeysters, Cantoren, Rentenijers, Koopluyden, ende voor alle Borgeren etc. Dorch D. Ambrosium Magirum.
Deventer, Ambrosius Magirus jr.
-Ex. Deventer, Historisch Museum De Waag, DD 19.
* Schrappen op p. 18-19, lemma ALMANAK:
1581 [Jan Laet] etc.
* Inlassen op p. 19, lemma ALMANAK:
1584 [Rodolphus Grapheus] Practica. Ende grontlicke Erklerung Vandem Jaer ons Heeren Jesu Christi und eenigen Heylants M.D.LXXXIIII. Ghepractizeert ende beschreven dorch D. Rodolphum Grapheum Campensem, Medicum ende Lithotomum, Astronomum Mathematici, Ordinarij der Keyser vrye Anzestadt Deventer. Jupiter ende Mars, Sijn Heeren des Jaers.
Deventer, Simon Steenbergen, [ 1583]
-Ex. Leiden, Bibl. Thys., pflt. 554.
* Inlassen op p. 20, lemma ALMANAK:
1586 Cronijck Almanach ofte journael op dat jaer na der gheboorte ons Heeren Jesu Christi M.D.LXXXVI.
Amsterdam, Cornelis Claesz.
– Ex. ?
* Inlassen op p. 21, lemma ALMANAK:
1588 Sommighe Oude ende Nieuwe Prognosticatien ende Vermaninghe van dat Jaer 1588. Tot op het 1600. Jaer seer nuttelick om te Lesen ende tho weten. Uut den Ouden Historien Ende den Hoochgheleerden Astronomis Om die Herten te verwecken, Jn een korte Sommarie vergadert.
Woerden, Pieter Gebhaerts, 1587.
-Ex. Leiden, Bibl. Thys.
* Inlassen op p.22, lemma ALMANAK:
1590 Almanach nae den Nieuwen stijl.
Delft, Bruyn Harmansz. Schinckel.
-Ex. `s-Gravenhage, KB, 1700 D 2.
* Inlassen op p. 23, lemma ALMANAK:
1596 [Rodolphus Grapheus] Schrijf Almanack oft Calender nae den Olden stijl op dat Nye Schalt jaer onses Heeren Jesu Christi. M.D.XCVI. D.D. Rodolphum Grapheum Campensem Medicum ende Astronomum Ordonarium der K. vrye Anzestadt Deventer.
Deventer, Simon van Steenbergen.
-Ex. Deventer, Stads- en Athenaeumbibl., BORG 5255 kl; Amsterdam, Rijksmuseum, Coll. Nova Zembla B 111 [fragment].
* Inlassen op p. 24, lemma ALMANAK: 1597 [Ambrosius Germanicus] Croniick Almanach oft Journael Op dat jaer na der ghebeoorte ons Heeren Jesu Christi M.VC.XCVII. Inhoudende veel waerachtighe gheschiedenissen, wonderen, menigherhande veranderinghe der Rijcken, straffe der quaden, opcomen der goeden, ende veel andere wonderlijcke saken, tot verlustinghe, profijt, ende waerschouwinghe van een yeder. Ghepractiseert ende ghecalculeert nae den Nieuwen ende Ouden Stijl, voor dese seventien Provintien dienende: Door D. Ambrosium Germanicum.
Amsterdam, Cornelis Claesz.
-Ex. Amsterdam, UB, O 89-910.
* Inlassen op p. 24, lemma ALMANAK:
1600 [Rodolphus Grapheus] Praedictio Astrologica. De groote Prognostication ofte Practica, op dat ghulden Jaer Annus Jubileus ghenaemt nade ghenadentrijcke gheboorte onses Erlossers ende Salichmaeckers Jesu Christi M.VIC. Saturnus ende Jupiter Heeren deses Jaers, Venus haer Medehulpersse. Ghepracticeert ende beschreven dorch D. Rudolphum Grapheum, etc.
Deventer, jan Evertsz. Cloppenburch, 1600.
-Ex. Leiden, Bibl.Thys.
* Inlassen op p. 25, lemma ANATOMIE:
1579 [Johannes de Valverde] Anatomie, oft levende beelden vande deelen des menscheliken lichaems: met de verclaringhe vandien, inde Neder-duytsche spraecke.
Antwerpen, Christoffel Plantijn, 1579.
-Ex. Antwerpen, MPM, A 2003.
* Inlassen op p. 26, lemma APOTHEKERS, als hs. G 161:
Gent, SA, reeks 108bis N 5 eerste stuk. `Ordonnance politique nopende het verkoopen van Medecijnen 16 october 1456′. Zie: Vandewiele, Pharm. Ts. 29 (1952) 109-112.
* Inlassen op p. 26, lemma APOTHEKERS:
Amsterdam, GA, Keurboek E. Apothekersreglement Bergen op Zoom, ca. 1530, ed. Levelt.
* Inlassen op p. 26, lemma APOTHEKERS:
Maastricht, ubi- Apothekersreglement, ed. Van der Wielen en Hollman, Pharm. Weekbl. 1921, 758.
* Inlassen op p. 26, lemma APOTHEKERS:
Amsterdam, GA, Keurboek D, Archief van de Burgemeesteren, arch. nr 5020, volgnr 7: 2.1
* Wijzigen op p. 26, lemma ASTROLOGIE:
1511 Der scaepherders calengier, etc.
– Ex. Parijs, BN, Rés. p V 162.
* Inlassen op p. 27, lemma ASTROLOGIE:
1572 Der schaepherders Kalengier.
Antwerpen, Willem van Parijs, 1572.
-Ex. `s-Gravenhage, KB, 26 F 22.
* Inlassen op p. 28, lemma ASTROLOGIE:
1581 Dat kleijne Planeten Boeck ofte Waersegger Konst, uut den vij Planeten.
Reess, Derick Wijlicx van Santen, 1581.
-Ex. Leiden, UB, MNL 1202 H 24.
* Verbeteren op p. 28, lemma ASTROLOGIE:
– Dat Groote Planeten Boeck, etc.: vraagteken datering vervangen door: `na 1600′. [hoort dus niet thuis in het Repertorium! ]
* Inlassen op p. 28, lemma ASTROLOGIE:
1596 [Pieter Heymensz.] Een Prognosticatie ofte voorsegginghe op de KomeetSterre met de steert, welcke haer verthoont ende gheopenbaert heeft, den xvj. Julij na de nieuwe stijl, in dit teghenwoordige jaer M.D.XCVJ. Ghepractiseert door een Liefhebber van de edele Conste van Astrologie, M. Pieter Heymensz. Doctoor inde Medecijnen tot Delff.
Delft, Jacob Cornelisz. Vennekool, 1596.
-Ex. Leiden, Bibl. Thys.
* Inlassen op p. 28, lemma ASTROLOGIE:
1598 Der Schaepherders Kalengier.
` s-Hertogenbosch, Jan IV van Turnhout, 1598.
-Ex. `s-Hertogenbosch, Prov. Genootschap, 1598 `s-Hert.l.
* Inlassen op p. 28, lemma ASTROLOGIE:
1598 Der Schaepherders Kalengier.
Maastricht, jan III van Ghelen, 1598.
-Ex. Maastricht, SB, 6003 E 2.
* Inlassen op p. 28, lemma ASTRONOMIE:
1550 Copye van eenen brief ghesonden van Constantinople, inhoudende wonderlijcke ende vreeselijcke teekenen die ghesien zijn gheweest binnen Constantinople, ende ander landen daer omtrent. Met oock sommighe wonderlijcke visioenen die den grooten Turck ghesien heeft, met oock dinterpretacie ende beduydenissen van dien, ghedaen by die alder gheleertste mannen van sijnen keyserijck, met oock die cometen dier ghesien zijn.
Leuven, Anthonis Maria Bergaigne, 1551.
– Ex. Brussel, KB, 11127.629 A LP
* Inlassen op p. 29, lemma ASTRONOMISCHE INSTRUMENTEN, 1. ASTROLABS:
Erfurt, UB, 665
* Inlassen op p. 29, lemma ASTRONOMISCHE INSTRUMENTEN, 2. KWADRANT:
Erfurt, UB, 665
* Inlassen op p. 29, lemma ASTRONOMISCHE INSTRUMENTEN, 4. ZONNEWIJZERS:
Salamanca, BU, Ms. 2621
* Inlassen op p. 29, lemma AVICENNA:
1529 Die fleubothomia dat is dat bloet te laten van meester Avicenna dat een groot besocht meester gheweest is.
Antwerpen, Willem Vorsterman, 1529.
-NK 1312
-Ex. Amsterdam, UB.
*Inlassen op p. 30, lemma BADEN:
1528 Jan van den Dale, DeStove.
Antwerpen, Willem Vorsterman, 1528.
– Ex. Gent, UB.
-Ex. Brussel, KB.
1552 [Franciscus Fabricius] etc.
– Moderne editie: Karin STEINHART, Franciscus Fabricius Ruremundanus: “De balneorum naturalium libellus”. Franz Schmitzens “Wildbäderbüchlein” und die Anfänge der Aachener balneologischen Literatur. (Institut für Geschichte der Medizin Univ. Würzburg) Würzburg, 1989.
* Inlassen op p.30, lemma bartholomaeus ENGELSMAN:
– Ed.4 [partim boek XVIII] Saskia BOGAART en Marcel van der VOORT, De beschrijvingen van slangen in Van der proprieteyten der dinghen. In: E. HUIZENGA, O.S.H. LIE, L. VELTMAN, Een wereld van kennis. Bloemlezing uit de Middelnederlandse Artes-literatuur. Hilversum, 2002, 217-234.
* Inlassen op p. 31, lemma BEER-TRAKTAAT:
‘s-Gravenhage, etc.
– Ed. WEILER
* Inlassen op p. 31, lemma BETEN:
Handschriften: Brussel, KB, II 5225: 2.14bis
* p. 31, lemma BEZWERING volledig vervangen door:
Zie ook: KUNSTBOEK / MAANMAGIE / MAGIE / MEDISCH GEBED / ZEGEN
Brussel, SA, hs. 1428, ed. BRAEKMAN
Gelinden, Paroch. Arch., reg. Bona parochialia aº 1597, ed. BRAEKMAN
Gent, KA, 15: 2.2, ed. BRAEKMAN
Gent, RA, Fonds Bisdom, hs. R 818, ed. BRAEKMAN
Gent, UB, 697: 2.11, ed.2 BRAEKMAN-, 2.3, ed.9 BRAEKMAN
Gent, UB, 1021 B, ed. BRAEKMAN
`s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.14, ed, 2 BRAEKMAN
Lincoln, CCL, Ms. 127: 2.2, ed. BRAEKMAN
Londen, WI, 517: 2.5, 2.12, ed. 2 BRAEKMAN
Milaan, BB, AE XII 38: 2.12, 2.15, eed. BRAEKMAN
Trier, SB, 40/1018, ed. 4 BRAEKMAN
Utrecht, UB, 357, ed. BRAEKMAN
Wenen, ÖNB, 751, ed. 6 GYSSELING
* Verbeteren op p. 31, lemma BIJENTEELT:
1597 [Theodorus Clutius] : datum vervangen door 1595 (ook op p. 32)
* Inlassen op p. 32, lemma BIJENTEELT:
– Ex. Groningen, etc. : Facsimile Leiden, 1977.
* Verbeteren op p. 32, lemma BIJENTEELT:
1595 [Theodorus Clutius] : datum vervangen door 1597
* Inlassen op p. 33, lemma BOUWKUNDE:
`s-Gravenhage, KB, 128 A 27
* Inlassen op p. 34, lemma BRANDAAN:
Brussel, KB, etc.
– Ed.4 WILMINK/GERRITSEN
* Inlassen op p. 34, lemma BRANDEWIJN:
`s-Gravenhage, etc. -Ed. WEILER
* Inlassen op p. 36, lemma CHIRURGEN
(-examens, etc.):Utrecht, hs. ?
– Ed. J.C. OVERVOORDE en J.G.Ch. JOOSTING, De Gilden van Utrecht tot 1528. Verzameling van rechtbronnen. `s-Gravenhage, 1897, 1, 22-36.
* Schrappen op p. 37, lemma CHIRURGIE:
Bonn, UB, 479: 2.3
* Inlassen op p. 39, lemma CHIRURGIE:
[1567 Johannes Tagaultius] Der chirurgyen instructie oft onderrechtinghe D. Ioannis Tagaultij Doctoor der Medecynen binnen Parijs, in vijf boecken gedeylt. Waer bij gevoecht is tseste boeck tracterende van de materie der Chirurgyen, beschreven deur den gheleerden D. Iacobus Holerius van Estampes. Nu eerst uuten Latyne int Nederduyts overgheset deur Lambrecht van Tuylt Medecijn ende Prelecteur der Chirurgien binnen der vermaerder coopstadt van Antwerpen.
Antwerpen, Jan van Waesberghe, 1567. –
Ex. Antwerpen, SB, J 84044
* Schrappen op p. 40, lemma CHIRURGISCH GLOSSARIUM:
Erfurt, SB, Ampl. fol. 267
* Inlassen op p. 40, lemma CHIRURGISCHE RECEPTEN:
Burgsteinfurt etc. [moet bovendien verplaatst worden achter Brussel, etc.]: ed. TEMMENS
* Inlassen op p. 40, lemma CHRONOLOGIE:
`s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.5, 2.9, ed. WEILER
* Inlassen op p. 41, lemma CISIOJANUS:
Trier, SB, 2017/432
Münster, DB, etc.
– Ed. JANSEN-SIEBEN
Drukken: 1509, 1509, 1533 [te Parijs gedrukte Nederlandse getijdenboeken.
Inc. Ons heere besnijt dertiendach… Cf. LEENDERTZ, in Het Boek 19 (1930)]
1586 Cronijck Almanach ofte journael op dat jaer na der gheboorte ons Heeren jesu Christi M.D.LXXXVI. Amsterdam, Cornelis Claesz.
-Ex. ?
– Facsimile: Het Boek 19 (1930) 261.
* Inlassen op p. 42, lemma COMPUT -TAFEL:
Amsterdam, UB, XV G 6: 2.26
Amsterdam, UB, II E 42: 2.5
Cambridge, Mass., Harvard Univ, Houghton Libr.,Ms.Dutch 13
* Inlassen op p. 43, lemma COMPUTUS-TEKST:
`s-Gravenhage, -KB, KAW XXVIII: 2.12, ed. WEILER
* Inlassen op p. 43, lemma COSMETICA:
`s-Gravenhage, etc., ed. WEILER
* Verbeteren op p. 43, lemma COSMETICA:
1556 Cieraet der vrouwen etc.: datum vervangen door 1566, en na de datum, vóór de titel inlassen: [Gerardus Gosemius]; de titel krijgt een lidwoord: Het cieraet …; gedrukt te Antwerpen, W Silvius, 1566; Ex. Londen, BL.
– Moderne editie (met facsimile): Het cieraet der vrouwen. Uitgegeven door K.J.S. BOSTOEN met medewerking van G. KETTENIS. Deventer, 1983.
* Verbeteren op p. 43, lemma CULINAIRE RECEPTEN:
Amsterdam, UB, XV G 6: 2.16, 2.18: wordt 2.15, 218
Antwerpen, SB, Cod. 240 wordt: Cod. 240 Nr B 79834, ed. BRAEKMAN
* Inlassen op p. 44, lemma CULINAIRE RECEPTEN:
Edingen, KK, Arenberg-archief Hs. 2
Mechelen, ABA, Hs. Muizen 5: 2.1, 2.4
* Verbeteren en inlassen op p. 44, lemma CULINAIRE RECEPTEN:
ca. 1510 Een notabel boecxken …: wordt ca. 1514 …
Moderne editie: 1. [M. NIJHOFF] …
2. Ria JANSEN-SIEBEN en Marleen van der MOLEN-WILLEBRANDS, Een notabel boecxken van cokeryen. Het eerste gedrukte Nederlandstalige kookboek circa 1514 uitgegeven te Brussel door Thomas vander Noot bezorgd en van commentaar voorzien. Amsterdam, 1994. 2 delen, waarvan één facsimile.
* Inlassen op p. 44, lemma CULINAIRE RECEPTEN:
1556 Hier beghint eenen nyeuwen Coock Boeck: dye noyt gheprint en heeft gheweest. Vergadert wt vele diueersche Boecken: als wt Latijn, Walsch, ende Ytaliaens. Leerende hoe datmen alderhande vleesch, visch, coken sal. ende wanneer alle spise ende wijn tot haren besten is, ende van alderhande spijse wijn, ende azijn goet te behouden. Ende alloe manieren van solaet te maken. Ende veel goede leeren hier toe dienende.
Antwerpen, Weduwe Henrick Peetersen, 1556.
-Ex. Isselburg, Museum Wasserburg Anholt, AD 262 – 1 A 9/3
* Nieuw lemma op p. 46: DEPRESSIE Zie: MELANCHOLIE
* Inlassen op p. 46, lemma DIAGNOSE: Zie ook: … / PUISTDIAGNOSE / ZIEKTEKLEURENDIAGNOSE
* Inlassen op p. 46, lemma DIALECTIEK: Zie ook: RHETORICA
* Inlassen op p. 47, lemma DIEETLEER: Zie ook: … / ZIEKENDIEET
* Inlassen op p. 47, lemma DIERENRIEMMAN: Druk: Zie 1518 Thuys der fortunen, sub ASTROLOGIE
* Inlassen op p. 48, lemma DIERENRIEMTABEL: Brussel, KB, 11.232: 2.1 Sint-Peterburg, BSS, O.CL XII (1471): 2.2
* Vervangen op p. 48 het lemma DIERLIJKE MATERIA MEDICA, al het onder dit lemma vermelde door: Zie: ORGANOTHERAPIE
* Nieuw lemma op p. 48: DIETETIEK Zie: DIEETLEER
* Inlassen op p. 48, onder lemma DIJKWEZEN, Drukken: 1571 Octroye ende ordinantie dienende tot hervattinge ende voirderinghe vander Dijckagien ghelegen in Hollant.
Antwerpen, H. vander Loe, 1571.
Ex. Londen, BL, 107.g.7 (20).
* Inlassen op p. 49, onder lemma DISTILLAAT:
Antwerpen, SB, Cod. 162: 2.2
* Aanvullen op p. 51, onder lemma DONDERBOEK:
`s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.32, ed. JANSEN-SIEBEN
* Vervangen op p. 52, onder lemma DRIE KONINGEN:
Deventer, AB, etc. door: Deventer, SB, I, 42, ed. SCHEEPSTRA
* Nieuw lemma op p. 52: DUIVENTEELT Zie: DIEREN 1540
* Onder lemma EIK-TRAKTAAT, op p. 53:
al de 7 teksten zijn uitgegeven door JANSEN-SIEBEN
* Inlassen op p. 53, lemma ENCYCLOPEDIE:
[Gaius Plinius Secundus maior] Caii Plinü Secundi. Den wijtberoemden, hoochgheleerden, ouden philosophi ende natuer-kondighers, Boecken ende schriften, in vier deelen onderscheyden l…l Allen apotekers, huvsvaderen ende huysmoederen, oock allen liefhebbers der konsten, seer dienstelij_ck. profytelijck ende vermakelijck. Nu nieuwelijck uyt den Hoochduvtschen in onse Nederlantsche sprake overgenet, ende met schoone figuren verciert. Kampen, Arent Benian, [16de eeuw[. Ex. Hasselt, Prov. Bezit, Oud Fonds, D-0286.
* Inlassen op p. 53, onder lemma ENCYCLOPEDIE: Druk: [s.d.] Caii Plinii Secundi. Den wijtberoemden, hoochgheleerden, ouden philosophi ende natuer-kondighers, Boecken ende schriften, in vier deelen onderscheyden […] Allen apotekers, huysvaderen ende huysmoederen, oock allen liefhebbers der konsten, seer dienstelijck, profytelijck ende vermakelijck. Nu nieuwelijck uyt den Hoochduytsche in onse Nederlantsche sprake overgeset, ende met schoone figuren verciert.
Kampen, Arent Beman, [ 16de e. ] .
Ex. Hasselt, Prov. Bezit, Oud Fonds, D-0286.
* Schrappen op p. 53, onder lemma EPILEPSIE:
Antwerpen, SB, Cod. 162: 2.2 [zie boven: D10]
* Nieuwe lemmata op p. 54:
ETIQUETTE Zie: WELLEVENDHEID
EUCHARIUS RÖSSLIN Zie: GYNAECOLOGIE 1516
* Inlassen op p. 55, onder lemma FARMACIE:
Zie: … / CHIRURGISCH RECEPT / MEDISCH RECEPT / MEDICIJNBOEK
* Inlassen op p. 55,onder lemma FLEBOTOMIE:
`s-Gravenhage, KB, 133M27: 2.4, ed. BRAEKMAN
* Inlassen op p. 56, onder lemma GEBOORTEPROGNOSE:
Druk: Zie 1518 Thuys der fortunen, sub ASTROLOGIE
* Inlassen op p. 56, onder lemma GEOMANTIEK:
Brussel, KB, 15.589-623: 2.10, ed. 2 JUNGMAN / VAN GIJSEN
* Inlassen op p. 56, onder lemma GEOMETRIE:
bij 1513 Die waarachtige const …: P BOCKSTAELE, Het oudst bekende, gedrukte Nederlandse meetkundeboek: Die waarachtige const der geometrien (1513). In: Ts. Gesch. Geneesk., Natuurwetensch. en Techn. 7 (1984) 79-92.
* Verbeteren op p. 59, onder lemma GEZONDHEIDSREGELS:
Drukken: 1514 Scaepherders Kalengier wordt: 1511 …
1508 ? Tscep vol wonders wordt: 1514 …, sub MEDICIJNBOEK
* Inlassen op p. 60, onder lemma GLOSSARIUM:
Brussel, KB, 1450
Brussel, KB, 9744-45, 9746, 9747-48
bij Brussel, KB, II 114,1 schrappen: ed. MONE
* Inlassen op p. 61, onder lemma GOUDSMEDERIJ:
Antwerpen, SA, GA 4485
* Inlassen op p. 63, lemma GUIDO de CAULIACO:
1529 Dye Anathomia magistri Gwidonis.
Antwerpen, Willem Vorsterman, 1529. Ex. Amsterdam, UB.
NK 1312
* Inlassen op p. 63, onder lemma GUIDO DE CAULIACO, Drukken:
1529 Dye Anathomia magistri Gwidonis.
Antwerpen, Willem Vorsterman, 1529.
Ex. Amsterdam, UB.
NK 1312
* Inlassen op p.63, onder lemma GYNAECOLOGIE:
Zie ook: ALBUCASIS / OBSTETRIE
bij Brussel, KB, IV 1238 inlassen: 2.24
* Verbeteren op p. 64, onder lemma GYNAECOLOGIE, Drukken:
Ketham … wordt: 1512 Ketham …
1540 Sylvius … wordt: 1530 Sylvius …
* Inlassen op p. 68, onder lemma HEMATOSKOPIE:
Druk: zie 1518 Thuys der fortunen, sub ASTROLOGIE
* Inlassen op p. 68, onder lemma HENRI DE MONDEVILLE:
Brugge, SA, Oud Archief, reeks nr. 538, ed. GEIRNAERT
* Inlassen en verbeteren op p. 68, onder lemma HIPPIATRIE:
Burgsteinfurt, FB, Hs. 19: wordt Hs. 15: 2.5, ed, TEMMEN
* Nieuwe lemmata op p. 69: HIPPOKRATES (Pseudo?) Zie: CHIRURGIE
1565 HORLOGE Zie: UURWERK
HORTUS SANITATIS Zie: KRUIDEN 1514, 1526, …
* Inlassen op p. 69, onder lemma HUIDZIEKTEN:
Zie ook: LEPRA / MAZELEN / POKKEN
* Inlassen op p. 70, onder lemma IATROMATHEMATIKA:
Zie ook: ZIEKTEPROGNOSE
Druk: Zie 1514 Tscep vol wonders, cap. 89-101, sub MEDICIJNBOEK
* Nieuw lemma op p. 70: INCANTATIE Zie: BEZWERING
* Verbeteren op p. 71, onder lemma JACOB VAN MAERLANT:
Alfter, SD is nu geworden: Münster, UB
* Nieuwe lemmata op p. 72:
JAKOB ROFF Zie: GYNAECOLOGIE 1580
JACOBUS DE CESSOLIS Zie: SPEL
JAN VANDEN BERGHS Zie: SPEL
* Inlassen op p. 72, onder lemma JAN VAN BOENDALE:
Brussel, KB, IV 628, 91
Leuven, UB, s.q.
Tilburg, UB
* Inlassen op p. 72, onder lemma JAN YPERMAN, Medicina:
Gent, RA, Machelen Kerk, nr 500, ed. BRAEKMAN
* Nieuw lemma op p. 73: JOHANNES PAULINUS Zie: SLANGENTRAKTAAT
* Inlassen op p.73, onder lemma JOHANNES DE RUPESCISSA:
Druk: Zie 1514 Tscep vol wonders, cap. 102-180, sub MEDICIJNBOEK
* Inlassen op p.75,onder lemma KALENDER:
Aken, SB, 59: 2.10
Brussel, KB, 11.232:2.2
‘s-Gravenhage, KB, KAW, XXVlll:2.1, ed. Weiler
* Nieuw lemma op p.77: KLEDING Handschriften:
Mechelen, ABA, Hs. Muizen 5: 2.2,2.5
Drukken: Zie 1514 Tregemenot der ghesontheyt, c.100, sub MAGNINUS MEDIOLANENSIS
* Nieuw lemma op p.78 KOEIEN Zie: DIEREN 1540
* Inlassen op p. 78, lemma KOKANJE (LAND van – ):
1582 Pandolfo Collenuccio, Vant loeye en leckere leven. [vertaald door D. Coornhert].
Haarlem, A. Ketel, 1582. Ex. Londen, BL.
* Inlassen op p.78, onder lemma KOKANJE:
1582 Pandolfo Collenuccio, Vant loeye en leckere leven. [Vertaling D. Coornhert]
Haarlem, A.Ketel, 1582
-Ex. Londen, BL
* Inlassen op p.82, onder lemma KRIJGSKUNDE : 1572 Placcaet tegens die Crijechsluyden die hen vuyten leger ende crijechdienst absenteren
Brussel, M. van Hamont, 1572
Ex.Londen, BL, 107.g.18 (1)
1578 Crychs – Ordonnantien
Leiden, A. Verschout, 1586.
Ex. Lden, BL, 573.f.30
1589 Placcaet aengaende de Soldaten die verloopen van d’een Compaignye in d’andere.
Delft, A. Hendricksz.,1589.
-Ex. Londen, BL,T, 1722 (9).
Placcaet op het wtloopen ende disordren vanden Crijchsvolke.
Delft, A. Hendricksz., 1589
-Ex. Londen, BL, T.1722 (13)
1590 Articule-brieff ofte Ordonnantie op de discipline militaire.
Delft, A. Hendricxz., 1590.
-Ex. Londen,BL, T. 1722 (20).
1591 Placcaet op het uuytloopen wande Soldaten.
`s?Gravenpage, A. Heyndricksz., 1591.
-Ex. Londen, BL, T 1722 (24).
1592 Placcaet ende ordonnantie tegens het volck van oirloge, die verlaeten den leger.
Brussel, R. Velpius, 1592.
-Ex. Londen, BL,107.g.9 (14).
1593 Ordinantie ghemaeckt op allerande crychsvolck, nopende dordene ende Regel die zy schuldich zyn te onderhouden besunder ten platten lande.
Brussel, R. Velpius, 1593.
-Ex. Londen, BL, 107.g.16 (6).
1593 Der bussen Meesterye.
Amsterdam, C. Claesz., 1593.
-Ex. Londen, BL, 534138 (4).
1596 Ordinantie op tstuck van t’crychsvolck.
Brussel, R. Velpius, 1596.
-Ex. Londen, BL, 107.g.18(32).
* Inlassen op p. 82, onder lemma KRUIDEN: evenals: …
/ EIK-TRAKTAAT / LEVERKRUID / ROZEMARIJN
* Inlassen op p. 83, onder lemma KRUIDEN:
Brussel, KB, 15.003-48: 2.2, ed. De BACKER e.a.
`s?Gravenhage, KB, 133 M 27: 2.3, ed. BRAEKMAN
`s?Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.28, ed. WEILER
* Schrappen op p. 83, onder lemma KRUIDEN:
1485-6 Herbarius, etc.
* Inlassen op p. 86, onder lemma KRUIDENGLOSSARIUM:
Zie ook: SYNONYMARIUM APOTECARORUM
* Schrappen op p. 86, onder lemma KRUIDENGLOSSARIUM:
Bonn, UB, 479: 2.2
Cambridge, TC, 0.9.31
Darmstadt, HLHB, 2635
Kaliningrad, UB, Cod.ms.Regiom.l783, ed. 4 GYSSELING
Stockholm, KB, X 97: 2.2
* Inlassen op p. 86, onder lemma KRUIDENGLOSSARIUM:
Tonín, UB, 12 [= olim Kaliningrad, zie boven bij K10]
* Inlassen op p. 86, onder lemma KUNSTBOEK:
Gent, RA, Sint-Baafsabdij, 2e r., 235, ed. DE BACKER
`s-Gravenhage, KB, 133 M 27: 2.10, 2.11, ed. BRAEKMAN
Londen, WI, 517: 2.1, 2.4, 2.7, 2.10, ed. BRAEKMAN
Trier, SB, 1028: 2.2, ed. BRAEKMAN
* Verbeteren op p. 86, onder lemma KUNSTBOEK:
Basel, UB, II F 8: 2.9 wordt: Basel, UB, F VII 12
Gent, UB, 696, … wordt: Gent, UB, 697 …
* Inlassen op p. 87, bij 1528 Den Sack der Consten:
Moderne edities: Den sack der consten. Een Vlaams volksboek, gereproduceerd naar de Antwerpse druk van Jacob van Liesvelt. Ingeleid door WL. Braekman. Brugge, z.j.
* op p. 88, bij 1549 Een nieuwe tractaet [titel nog op p. 87]:
Moderne editie: WL. BRAEKMAN, Dat Batement van Recepten. Een secreetboek uit de zestiende eeuw (Scripta 25) Brussel, 1990.
* Inlassen op p. 91, onder lemma LAND- en TUINBOUW: Handschriften: Groningen, RA, familiearchief van Ewsum, invnr. 2774: ed. (partim) HORSMAN e.a.
* Verbeteren op p. 91, onder lemma LAND- en TUINBOUW: Drukken: Zie ook: 1560 Porta… wordt: 1566 Porta…
* Inlassen op p. 92, onder lemma LAPIDARIUM: Handschriften: `s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.30bis, ed. WEILER.
* Verbeteren op p. 92, onder lemma LAPIDARIUM: Leiden, UB, BPL 1753… wordt: Leiden, UB, Ltk. 1753…
* Schrappen op p. 92, onder lemma LAPIDARIUM: Cambridge, TC, 0.9.31.
* Inlassen op p. 92, onder lemma LAXEERVOORSCHRIFT:
Drukken: Moderne editie:
1. KEIL [enz.],
2. D.A. WITTOP KONING, Niederländische Einblattdrucke über Heilmittel.
In: Die Schelenz?Stiftung 11, 1954 bis 1972. Bearbeitet von Herbert HÜGEL und Wolfgang-Hagen HEIN. Stuttgart, 1973, 183-204.
Zie ook: VL 6, 432-433 (KEIL)
* Inlassen op p. 92, lemma LEEFTIJDEN:
bartholomaeus Boeckx, Twaelf ouderdomme oft tijden der Menschen, gecompareert tegens de twaelf maenden van den jare. [s. d.]
Ed. J.E WILLEMS, Berigten wegens eenige nederduitsche dichters III. bartholomaeus Boeckx. In:Belgisch Museum 9 (1845).
* Inlassen op p. 92, onder lemma LEEFTIJDEN:
Handschriften: Brussel, KB, 15.642-51: 2.6, ed. BLOMMAERT. Londen, BL, Add. 10.286: 2.6, ed.2. DE FLOU/GAILLIARD. Drukken: bartholomaeus Boeckx, Twaelf ouderdomme oft tijden der Menschen, gecompareert tegens de twaelf maenden van den jare. Ed. J.E WILLEMS, Berigten wegens eenige nederduitsche dichters. Ill. bartholomaeus Boeckx. In: Belgisch Museum 9 (1845) 196-199. Zie ook: 1514 Tscep vol wonders, c. 83: sub MEDICIJNBOEK
* Schrappen op p. 92, onder lemma LEEFTIJDEN:
Drukken: Zie: 1531 Thuys der fortunen: sub ASTROLOGIE
* Inlassen op p. 93, na lemma LEVENSMIDDELENLEER:
lemma LEVERKRUID
Handschriften: Brussel, KB, 15.003?48, ed. De BACKER e.a.
* Verbeteren op p. 93, onder lemma LICHAAMSOEFENING:
Zie: 1514 Magninus: sub GEZONDHEIDSREGELS
wordt: Zie: 1514 MAGNINUS MEDIOLANENSIS
* Inlassen op p. 93, onder lemma LOTBOEK:
Handschriften: Brussel, KB, 15.589-623: 2.10, ed.2. JUNGMAN/Van GIJSEN.
* Inlassen op p. 94, onder lemma LUNARIUM:
bij hs. `s?Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.10: ed. WEILER.
* Verbeteren op p. 95, onder lemma MAAGTRAKTAAT:
Hattem, SM, C5 wordt: Hattem, SM, C4
* Verbeteren op p. 95, onder lemma MAANASPECTEN:
Drukken: 1514 Scip vol wonders: sub ASTROLOGIE
wordt: 1514 Tscep vol wonders: sub MEDICIJNBOEK
* Inlassen op p. 95, onder lemma MAANDREGIMEN:
Handschriften: Brussel, KB, IV 1238: 2.50bis.
`s-Gravenhage, KB, 133M27: 2.5, ed. BRAEKMAN.
* Inlassen op p. 96, onder lemma MAANZODIOLOGIUM:
Handschriften: `s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.10, 2.16, ed. WEILER.
Drukken: Zie: 1518 Thuys der fortunen: sub ASTROLOGIE
* Inlassen op p. 96, onder lemma MAGIE:
Zie ook: BEZWERING …
Handschriften: Antwerpen, SB, 162B, ed. BRAEKMAN.
Brussel, KB, IV 1238: 2.11, ed. BRAEKMAN.
Gent, UB, 1272, ed. BRAEKMAN.|
Hattem, GM, C5, ed.3. BRAEKMAN.
`s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.15, ed.2. BRAEKMAN.
Leiden, UB, Voss.Chym.6, ed. BRAEKMAN.
Londen, BL, Sloane 345, ed. BRAEKMAN.
Arnhem, RA, Fonds Gelderl., hs. Hof 4524, 1550, nr. 6, ed. BRAEKMAN.
Berlijn, PSB, germ.f. 751, Teil 6, ed. BRAEKMAN.
Brugge, RA, Crimboek der stad Brugge (1594?1607), ed. BRAEKMAN. Brussel, KB, 4260, ed. BRAEKMAN.
Brussel, KB, 15624?15641, ed.3. BRAEKMAN.
Brussel, KB, 11 2106, ed. BRAEKMAN.
Brussel, KB, IV 958: 2.13, ed. BRAEKMAN.
Erfurt, WAB, Ampl. D17: 2.2, ed.2. BRAEKMAN.
Gent, UB, 697: 2.3, ed.9. BRAEKMAN.
Gent, UB, 1021 A: 2.1, 2.2, ed. BRAEKMAN.
Gent, UB, 1021 B, ed. BRAEKMAN.
Kassel, LB, 8% Ms.med. 1, ed. BRAEKMAN.
Kassel, LB, 8% Ms.med. 3, ed. BRAEKMAN.
Kopenhagen, KB, GKS 1657, ed.2. BRAEKMAN.
Kopenhagen, KB, GKS 1662 4%, ed. BRAEKMAN.
Kortrijk, RA, Groeningeabdij, Renteboekje nr. 12, ed. BRAEKMAN.
Londen, BL, Harley 1684, ed. BRAEKMAN.
Parijs, BN, Lat. 6838 A, ed.3. BRAEKMAN.
Rome, BV, Barber.lat. 186, ed. BRAEKMAN.
Drukken: Zie: 1518 Thuys der fortunen: sub ASTROLOGIE
* Verbeteren op p. 96:
lemma MAGNINUS, Gezondheidsleer
wordt: MAGNINUS MEDIOLANENSIS
* Inlassen op p. 97, onder lemma MATEN / METEN:
Handschriften: Damme, Archief Sint Janshospitaal.
Mechelen, ABA, hs. Muizen 5: 2.7.
Drukken: 1556 [?] De droghe natte ende langhe maten…
Antwerpen, Jan Roelants.
Ex. Londen, BL, 603.a.9 (5).
1556 Alle vaten sichtmen uutgheven wat sy inhebben [David Joriszoon].
[Antwerpen ?], 1556.
Ex. Londen, BL, 1217.1.16 (2); 3832.f.23 (4).
* Verbeteren op p. 98, onder lemma MATERIA MEDICA:
Zie ook: alles vervangen door:
CIRCA INSTANS / ORGANOTHERAPIE / KRUIDEN / MUMMIE
* Schrappen op p. 98, onder lemma MATERIA MEDICA:
Londen, BL, Sloane 4018b.
Utrecht, UB, 694: 2.1.
* Inlassen op p. 99, onder lemma MEDISCHE RECEPTEN:
Burgsteinfurt, FB, Hs. 15, ed. TEMMEN.
* Schrappen op p. 99, onder lemma MEDISCHE RECEPTEN:
1484 Vergheringh der simpelder medicinen enz. [volledig schrappen]
* Op p. 101, onder lemma MEDISCHE RECEPTEN, is per vergissing een druk van 1552 terechtgekomen die chronologisch op p. 102 thuishoort.
* Inlassen op p. 102, onder lemma MEDISCHE RECEPTEN:
1553 [Johannes Schoover] Medicinael bouc. Inwendich ende uutwendich, Voir alle crancheydt des lichaems, die een mensce overcommen moghen Vanden hoofde totten Voeten: aen allen leden bysonderlinghe. Met noch ander ondersochte stucken voor diversche crancheden. Door Joannem Schoover Mathematicus te Norenberh. Ende M. Laurens Burres van .ix. Kercken. Nieuwelicx ghemaect Tot profijt van alle menscen. Op dat hem een ieghelijc sal moghen onderhouden in rechter ghesontheyt, zonder groote costen te doene. Ghetranslateirt uuten Hoochduytsche, In onser Vlaemscher tale.
Ieper, Joos Destree, 1553.
Ex. Gent, UB, Res. 490.
* Inlassen op p. 102, lemma MEDICIJNBOEK:
[Johannes Schoover] Medicinael bouc. Inwendich ende uutwendich Voir alle crancheydt des lichaems die een mensce overcommen moehen Vanden hoofde totten Voeten: aen allen leden bysonderlinehe. Met noch ander ondersochte stucken voor diversche crancheden. Door Johannem Schoover Mathematicus te Norenberh. Ende M. Laurens Burres van .ix.Kercken. Nieuwelicx ghemaect tot profijt van alle menscen. Op dat hem een ieehelijc sal moghen onderhouden in rechter ghesontheyt. zonder eroote costen te doene. Ghetranslateirt uuten Hoochduytsche In onser Vlaemscher tale.
leper, Joos Destree, 1553. Ex. Gent, UB, Res. 490.
* Inlassen op p. 106, onder lemma MEDISCH GEBED:
Handschriften: Hattem, SOH, C4: 2.19, ed. BRAEKMAN.
Leiden, UB, Ltk.303: 2.3.
* Inlassen op p. 106, onder lemma MEDISCH GLOSSARIUM:
Zie ook: SYNONYMARIUM APOTECARIORUM
* Inlassen op p. 106, onder lemma MEDISCHE DEONTOLOGIE:
Handschriften: Mechelen, SA, mag.ord. S.V, n% 1, ed. Van DOORSLAER.
* Inlassen op p. 106, onder lemma MEDISCHE RECEPTEN:
Handschriften: Anholt, FSSB, 33: 2.1, 2.2.
Brussel, KB, 15.003-48: 2.1, ed. De BACKER e.a.
Brussel, KB, 115225: 2.14ter, 2.21, 2.23.
Burgsteinfurt, FB, Hs. 5 [en niet: 19]: 2.3, 2.6, ed. TEMMEN.
Gent, KA, Hs. 15: 2.2, 2.4, ed. BRAEKMAN.
Gent, RA, Sint-Pietersabdij, ie r. 461: 2.2, ed. De BACKER.
`s-Gravenhage, KB, 133M27: 2.2, 2.7, 2.9.
`s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.27, ed. WEILER.
Londen, BL, Sloane 3736: ed. BRAEKMAN.
Utrecht, GA, Stad 1818, ed. GERRITSEN-GEYWITZ.
* Inlassen op p. 108, onder lemma MELOTHESIA:
Drukken: Zie: 1514 Tscep vol wonders, c. 16: sub MEDICIJNBOEK
* Verbeteren op p. 109, onder lemma METAAL / METALLURGIE:
Drukken: 1556 Porta… wordt: 1566 Porta…
* Inlassen op p. 109, onder lemma METEOROGNOSE:
Zie ook: DONDERBOEK / WINDPROGNOSE / ZONNESCHIJNPROGNOSE
Handschriften: Brussel, KB, IV 1243: 2.8, ed. Van DIJK.
Drukken: Zie: 1518 Thuys der fortunen: sub ASTROLOGIE
* Inlassen op p. 110, onder lemma METROLOGIE:
Burgsteinfurt, FB, Hs. 5 [en niet 19]: 2.2, ed. TEMMEN
Mechelen, ABA, hs. Muizen 5: 2.7.
* Inlassen op p. 110, lemma MONSTERS:
Een dusdangen faetsoen van eenen calve is ter weerelt gecomen […]. Antwerpen, Hans Liefrinck, [midden 16de e.].
Ex. Antwerpen, Stedelijk Platenkabinet, Inv. Nr.IV L/44.
* Inlassen op p. 110, lemma MONSTERS: 1587 Een wonderlicke Beschrivinghe van Vijff wonderlijcke Monsters die haer vertoont hebben boven de stadt van Luyck. Coopt, leest ende merckt wel.
Alkmaar, Josse Willemsz. Duyt, 1587.
* Inlassen op p. 111, onder lemma MONSTERS:
Drukken: 1587 Een wonderlicke Beschrivinghe van Vijff wonderlijcke Monsters die haer vertoont hebben boven de stadt van Luyck. Coopt, Leest ende merckt wel.
Alkmaar, Josse Willemsz. Duyt, 1587. Ex.: ?
* Bij het lemma MUNT en MUNTSLAG (p. 111) zijn inmiddels een honderdtal teksten tevoorschijn gekomen, waarvan ik de lijst graag toestuur aan wie er belangstelling voor heeft.
* Inlassen op p. 123, onder lemma MUZIEK:
Handschriften: Brussel, KB, 10876-83, ed. De COUSSEMAKER.
Kamerijk, BM, Invnr. Mss. 125-128.
Londen, BL, Add. 35987.
Drukken: 1561 Souter liedekens ghecomponeert by G. Mes.
Antwerpen, Thielman Susato, 1561.
Ex. Londen, BL, K.8.a.12.
1600 [?] [Tonis van Warvershoef] Een suyverlick Boecken begrypende alle de Gheestelicke liedekens.
Amsterdam, H. Jansz. Muller.
Ex. Londen, BL, 3435, bb.43.
* Inlassen op p. 125, lemma NATUURRAMP:
1542 Vander verschrickelijcker aertbevinghen. in de stadt van Scharbarien geschiet, in dit teghenwoordich iaer van .xlij. den .xij. Junij. Hoe datter een stadt in Torckien versoncken is.
Antwerpen, Math. Crom, 1542. Ex. Gent, UB; Londen, BL.
* Inlassen op p. 125, lemma NATUURRAMP:
1542 Een warachtige seer vremde ende wonderlijcke gheschiedenisse die nu in dit teghenwoordich iaer van xlij. in doostmaent over alle dlant van Italien ende oock int lant van Mijssen by dlant van Hessen ende Dueringhen gheschiet is: seer wonderlijck om hooren.
Antwerpen, Weduwe Christoffel van Remunde, [1542]. Ex. Gent, UB.
* Inlassen op p. 125, lemma NATUURRAMP:
1543 Vanden seer wonderlijçken teekenen die inder tocht ghesien sijn in Duytschlant te Wittendael Anno M.D.xliiJ. den vierden Junij.
[Antwerpen], Steven Nuyts, [1543]. Ex. Gent, UB.
* Inlassen op p. 125, lemma NATUURRAMP: 1564 [Adriaan van Vossenholen] Copie Autentijck vant scrijven des gheleerden ende seer experten Meester Adriaen Van Vossenhoolen aen de Edele. seer voorsichtige. ende wijle Heeren Wedthouders ende Raedt der vermaerder Coopstadt van Antwerpen Inhoudende de maniere, Bueren ende bediedenisse van de wonderlijcke teekenen gesien inder lucht, op sinte Mathijsdach laest leden, etc.
Antwerpen, Jan van Ghelen, [ 1564] . Ex. Brussel, KB.
* Inlassen op p. 125, lemma NATUURRAMP:
1573 [Franç. de Mendoça] Vande miraculeuse teeckenen gheschiet in Vranckrijck den 5. May 1573.
Antwerpen, Ant. Thielens, 1573. Ex. Gent, UB.
* Inlassen op p. 125, lemma NATUURRAMP:
1573 [Jan de Coster, alias Jan Stroosnijder] Warachtighe ende wonderlijcke beschrijvinghe die gheschiet lijn tot Lueven in Brabant vant jaer neghen en tsestich tottet jaer dry en tseventich toe. Ende principalijck vanden grooten watervloet die gheschiede den achsten dach in januario. Int jaer M.D.LXXIII. (Ghecomponeert by Jan Stroosnijder).
Leuven, Jacob Heyberchs, 1573., Ex. Brussel, KB, VH 27.437 A.
Facsimile en transcriptie: E. COCKX-INDESTEGE, G. HUYBENS, W WATERSCHOOT, Lei-toon. Memorabilia lovaniensia 1569-1573. Peer, 1998, 31-45. BT 829
* Inlassen op p. 125, lemma NATUURRAMP:
1573 [Hendrik Diependaele] Wonderlijcke ende warachtighe beschrijvinghe vanden overloop des waters, gheschiet tot Loven in Brabant den achsten dach in Januario, Anno M.D.LXXIII.
Leuven, jan Boogaerts, 1573. Ex. Brussel, KB, VH 27.438 A 1.
Facsimile en transcriptie: E. COCKX-INDESTEGE, G. HUYBENS, W WATERSCHOOT, Lei-toon. Memorabilia lovaniensia 1569-1573. Peer, 1998, 63-77. BT 4635
* Inlassen op p. 125, lemma NATUURRAMP:
1597 Een waerachtighe Verschrickelijcke Nieuwe Tijdinghe van Bloet ende Sulpher. het welcke God almachtich uut de Locht heeft laten Reghenen binnen ende buyten der Stadt Stralesondt Ende oock een wonderlijke verschijninge bij eenen Burger genaemt Hans Germer. (aldaer in der Stadt woonachtich) Ende al wat hem buten in den Velde opten wech is te ghemoet gecomen. Moecht ghy lieve Leser al hier int korte verstaen ende bemercken. Eerst ,gedruct te Barth in Pomeren in der Vorstlijcke Druckerije, 1597.
Amsterdam, Peeter Gevaerts, 1597. Ex. Leiden, Bibl. Thys.
* Inlassen op p. 125, onder lemma NATUURRAMP, Drukken:
1542 Vander verschrickelijcker aertbevinghen, in de stadt van Scharbarien geschiet, in dit teghenwoordich iaer .xlij. den .xij. Junij. Hoe datter een stadt in Torckien versoncken is.
Antwerpen, Math. Crom, 1542.
Ex. Gent, UB; Londen, BL, 7109.a.1.
1542 Een warachtige seer vremde ende wonderlijcke gheschiedenisse die nu in dit teghenwoordich iaer van xlij. In doostmaent over alle dlant van jtalien ende oock int lant van Mijssen by dlant van Hessen ende Dueringhen gheschiet is: seer wonderlijck om hooren.
Antwerpen,Weduwe Christoffel van Remunde, [1542].
Ex. Gent, UB.
1543 Vanden seer wonderlijcken teekenen die inder locht ghesien sijn in Duytschlant te Wittendael Anno M.D.xliij. den vierden Junij.
[Antwerpen], Steven Nuyts, [1543].
Ex. Gent, UB.
1564 [Adriaan van Vossenholen] Copie Autentijck vant scrijven des gheleerden ende seer experten Meester Adriaen van Vossenhoolen, aen de Edele, seer voorsichtige, ende wijse Heeren, Wedthouders, ende Raedt der vermaerder Coopstadt van Antwerpen, Jnhoudende de maniere, figueren ende bediedenisse van de wonderlijeke teekenen gesien inder lucht, op sinte Mathijsdach laest leden. etc. Antwerpen,
Jan van Ghelen, [ 1564]
Ex. Brussel, KB.
1573 [H. Van Diependale] Wonderlijcke ende warachtighe beschrijvinghe vanden ouerloop des waters, gheschiet tot Louen in Brabant den achsten dach in Januario, Anno M.D.LXXJJJ.
Leuven, Jan Boogaerts, 1573.
Ex. Brussel, KB, VH 27.438 A 1 RP.
Facsimile en transcriptie: E. Cockx-Indestege, G. Huybens, W. Waterschoot, Lei-toon. Memoralia lovaniensia 1569-1573. Peer, 1998, 63-77.
BT 4635.
1573 [François de Mendoça] Vande miraculeuse teeckenen gheschiet in Vranckrijck den 5. May 1573.
Antwerpen, Ant. Thielens, 1573.
Ex. Gent, UB.
1573 [Jan de Coster, alias Jan Stroosnijder] Warachtighe ende wonderlijcke beschrijuinghe die gheschiet sijn tot Lueuen in Brabant, vant jaer neghen en tsestich, tottet jaer dry en tseuentich toe. Ende principalijck vanden grooten watervloet die gheschiede den achsten dach in januario. Jnt jaer M.D.LXXJJJ. (Ghecomponeert by Ian Stroosnijder).
Leuven, Jacob Heyberchs, 1573.
Ex. Brussel,KB, VH 27.437 A RP.
Facsimile en transcriptie: E. Cockx-Indestege,G. Huybens, W.Waterschoot, Lei-toon. Memoralia lovaniensia 1569-1573. Peer, 1998, 31-45.
BT 829.
1597 Een waerachtighe Verschrickelijcke Nieuwe Tijdinghe van Bloet ende Sulpher, het welcke God almachtich uut de Locht heeft laten Reghenen binnen ende buyten der Stadt Stralesondt, Ende oock een wonderlijcke verschijninge by eenen Burger genaemt Hans Germer, (aldaer in der Stadt woonachtich) Ende al wat hem buyten in den Velde opten wech is te ghemoet gecomen, Moecht ghy lieue Leser al hier int korte verstaen ende bemercken. Eerst gedruct te Barth in Pomeren in der Vorstlijcke Druckerije, 1597.
Amsterdam, Peeter Gevaerts, 1597.
Ex. Leiden, Bibl. Thys.
* Inlassen op p. 127, nieuw lemma:
ORAKELBOEK
Zie: GEOMANTIEK
LOTBOEK
* Vervangen op p. 127 onder lemma ORGANOTHERAPIE:
Zie…etc. door:
Zie ook: BEER-TRAKTAAT
DAS-TRAKTAAT
SLANGEN-TRAKTAAT
VOS-TRAKTAAT
* Schrappen op p. 128, onder lemma PAPE JAN:
Deventer,AB, 101 D 6.
* Inlassen op p. 128, onder lemma PAPE JAN, Drukken:
Tussen `Zie ook:’ en `Dat groote Planeten Boeck…’: 1591
* Inlassen op p. 128, onder lemma PAPE JAN, Drukken:
na `ca. 1505′ etc.:
Moderne editie: István Bejczy, Pape Jansland in Utopia.De verbeelding van de beschaving van middeleeuwen en renaissance. Nijmegen, 1994, 321-328.
* Inlassen op pp. 130-131, onder lemma PELGRIMSREIS, A. Algemeen:
Brussel, KB, II 1288.
Góttingen, UB,8 Cod. Ms. Theol. 295 i.
`s-Gravenhage, GA, Hs. 36, 2.1: ed. GUYOT; 2.3; 2.4; 2.5, ed. GUYOT.
privé-hs. Schefer
* Schrappen op pp. 130-131, onder lemma PELGRIMSREIS, A. Algemeen:
privé-hs. Neeffs
* Inlassen op p. 131, onder lemma PELGRIMSREIS, C. Rome:
Leipzig, UB, Hs. 1658.
* Verbeteren op p. 133, onder lemma PELGRIMSREIS, Drukken:
bij: 1519 [Robertus van Coelen] etc.:
Ex. Utrecht, CC, P I 88.
* Inlassen op p. 135, onder lemma PELGRIMSREIS, Drukken:
1546 Den wech na Romen.
Antwerpen, Simon Cock, 1546.
Ex. Londen, BL, 10025.a.19.
1556 Den wech Romen van milen tot milen ende wat ghelde onder weghen goet ende van noode is. Item oock den wech na Venegien toe. Item oock den wech na sint Iacobs toe. Item oock den wech nae Ierusalem toe. Item […] alle daflaten die binnen Romen […] te verdienen sijn.
Antwerpen, [Symon Cock], 1556.
Ex. RB nr. 714.
* Inlassen op p. 135, onder lemma PELGRIMSREIS, Drukken, bij 1568 [Jan Pascha]…:
Leuven, H. Welle, 1568.
Ex. Brussel, KB, VI 18467;
Londen, BL, 4405.eee.3.
* Inlassen op p. 136, onder lemma PEST-TRAKTAAT:
Anholt, FSSB,33:2.3, ed. JANSEN-SIEBEN.
Gent, KBOV, La 55 (10), ed. BRAEKMAN.
Heeswijk, s.c., ed. PEETERS.
* Vervangen op p. 136, onder lemma PEST-TRAKTAAT:
alle verwijzingen onder `Zie ook:’ door:
1512 Fasciculus Medicine: sub MEDICIJNBOEK
1528 Sack der Consten: sub KUNSTBOEK
1530 en 1540 Sylvius: sub MEDICIJNBOEK
1589 Christopher Wirtsung:sub MEDICIJNBOEK
1592 Ambroise Paré: sub CHIRURGIE
1593 CheristopherWirtsung:sub MEDICIJNBOEK
1595 Karel Baten: sub CHIRURGIE
1598 Oswald Gabelhover:sub MEDICIJNBOEK
* Inlassen op p. 137, onder lemma PEST-TRAKTAAT:
1557 Ordinantie gemaect by den Houe van Hollandt opten laetsten dach septembris. Anno .m.c.c.c.c.c. seeuen ende vijftich. Alsoe in sommighe steden dorpen ende plaetsen hier omtrent gheleghen de peste ende haestighe siecte (God betert) regnerende is […].
Leiden, Jan Mathijszoon, [1557].
Ex. Amsterdam, UB, PFL.A.4.
* Inlassen op p. 139, onder lemma PEST-TRAKTAAT:
1599 [Bernhardus Borsumanus] Van die peste, een corte onderrechtinghe, uyt Gods H. Woordt ghetoghen.
Willem Andriesz., 1599.
Ex. Amsterdam, UB,OK 91-71.
* Vervangen op p. 139, onder lemma PESTGEBED:
Zie ook: BEZWERING
MEDISCH GEBED
* Inlassen op p. 139, onder lemma PESTGEBED:
Brussel, KB,II 5573.
Haarlem, SB, 97.
Haarlem, SB, 108.
Trier, SB, 1983/12 8°: 2.4.
* Inlassen op p. 139, onder lemma PETROLEUM:
na `Middelburg,ZB,’ etc.: ed. DAEMS, KEIL, JANSEN-SIEBEN.
* Inlassen op p.140, twee nieuwe lemmata:
PIETER VAN FOREEST
Zie: ALMANAK 1556, 1557 KWAKZALVERIJ
PISKIJKEN
Zie: UROSKOPIE
* Vervangen op p. 140, onder lemma PLANETEN, Drukken:
Zie:
1514 Tscep vol wonders:sub MEDICIJNBOEK
1518 Thuys der fortunen: sub ASTROLOGIE
1581 Kleijne Planeten Boeck: sub MANTIEK
1591 Groote Planeten Boeck:sub MANTIEK
* Inlassen op p. 140, onder lemma PLANTAGO:
Antwerpen,SB, etc.: ed. BRAEKMAN.
* Inlassen op p. 140, onder lemma GESLACHTZIEKTEN:
bij `Zie ook:’ HUIDZIEKTE
* Inlassen op p. 141, onder lemma PROFETIE:
Brussel, ARA, Mss. Divers 5419.
Brussel, KB, IV 209,14.
* Inlassen op pp. 142-145, onder lemma PROFETIE:
1532 [Johannes Cario] Pronosticatie der hemelscer influentien opt iaer ons Heren M.CCCCC. ende .xxxij des hooch gheleerden Magistri Joannis Carionis Buetikaymensis der Koorvorstelicker ghenadene van Brandenburch etc, Mathematici van iaren tot iaren duerende tot datmen scrijft M.CCCCC. iaer ende .11. Alle lantscapen Staten ende in fluentien claerlijck bediedende. Noch een wonderlijcke prophetie Vanden hoochgeleerden doctoor magistri Joannis Carionis. Der Coorvorsterliker ghenaden des marcgraven van Brandenborch astronimus welcke prophitie [sic] van nu voort loopende is ende eerst voleyndt saql worden omtrent den jare van lx. den wijsen en verstandighen tot eenen spieghel ende den dwasen tot een verachtinghe.
Antwerpen, Jacob van Liesveld, 1532.
Ex. Leiden, Bibl. Thys.
1559 [Johannes Cario] Een vremde ende seer wonderlijcke Prophetie beschreven door den hoochgheleerden ende vermaerden Doctoor M. Joannem Carion Astronomijn des Kuervorsts van Brandenborch. Item noch een schoone ende clare Revolutie op desen tegenwoordighen iare van neghen en vijftighen door den hoochgheleerden ende experten Doctoor ende Mathematicum M. Amb. Mag.
Antwerpen, Jan van Liesveld.
Ex. Leiden, Bibl. Thys.
? [Pieter Hassaert] Prognosticatie universael ende eewich door de welcke een yeghelijck mach lichtelijck kennen die veranderinghe des weders ende eertschge dinghen, door Meester Peeter Hassard Medecijn ende Mathematicus tot Bruessel.
Antwerpen, Jan Verwithagen,[s.d.].
Ex. Gent, UB.
1572 De groote Prognosticatie vanden lantluyden duerende also lange als de werelt staet ghescreven ende gemaect bi de ouders also van hen liedens door experientie bevonden waer te wesen uuten fransoyse in duytsch overgeset.
Antwerpen, Marten Nuyts, [ 1572] .
Ex. Gent, UB.
1580 Prognosticatie. Van acht jaren, namelick vanden Jare M.D.Lxxxj. tot datmen schrijven sal M.D.Lxxxviij. Daerinne grondelick ende gewiss aengeteeckent werdt, wat hem inde boven geroerde acht Jaren begeven ende toedraghen sal: Alles met grooten vlijdt ende trouwe waerschouwinghe gherekent ende beschreven. Door Georgium Ursinum Plavensem, der Mathenatischer kunst een Liefhebber. Coemt hier aenschoudt de wercken des Heeren, Psalm. xlvj. Lxiiij.
Erfurt, Johan Beck, 1580.
Ex. Leiden, Bibl. Thys.
1583 [?] Een Schoone Beschrijvinghe van vijf naestcomende Jaren te weten van den Jare M.D.Lxxxiiij. tot datmen schrijft M.D.Lxxxviij. Wat haren loopo ende gheschiedenisse wesen sal ende hoe dat sy wonderlicken beroert staen dat desgelijcx niet geweest en is van de beginselen des Werelts tot nu toe: Alles met goet verstant doorgrondet tot waerschouwinge van alle menschen. Door den Hoochberoemden Meester M.W. Liefhebber der Mathematischer Const.
Delft, Jasper Tournay, [s.d.].
Ex. Leiden, Bibl. Thys.
1584 Prognosticum novum. Een constighe nieuwe Prognosticatie eewelijck duerende: van oude wijse Doctoren ende hervaren mannen inder Astronomien neerstelijck gheobserveert, ende nu eerst int licht ghebrocht. Met een tractaetken vande vier principale Winden. Allwn Cooplieden, Zeevaerders, Lantsslieden, ende den ghemeynen man, nut ende profijtelick ghelesen.
Delft,Jaspar Tournay, 1584.
Ex. Leiden, Bibl. Thys.
* Vervangen op p. 145, onder lemma PROGNOSE:
alle verwijzingen onder `Zie ook’ door:
DOODSTEKENS
GEBOORTEPROGNOSE
JAARPROGNOSE
KERSTPROGNOSE
KOORTSPROGNOSE
LUNARIUM
METEOROGNOSE
NIEUWJAARSPROGNOSE
ONTVANGENIS-PROGNOSE
UURREGENTEN-PROGNOSE
WINDPROGNOSE
ZIEKTEPROGNOSE
ZIEKTETEKENS
ZONNESCHIJN-PROGNOSE
* Verbeteren op p. 145: lemma PUIST-PROGNOSE wordt: PUIST-DIAGNOSE
* Inlassen op p. 146, nieuw lemma:
QUIRICUS DE AUGUSTIS
Zie: MEDICIJNBOEK 1515
* Inlassen op p. 147, nieuw lemma:
RECEPT
Zie: BURLESKE RECEPTEN / CHEMISCHE RECEPTEN /
CHIRURGISCHE RECEPTEN / CULINAIRE RECEPTEN /
INKTRECEPTEN / MEDISCHE RECEPTEN /
PEST-TRAKTAAT en -RECEPTEN / VERFRECEPTEN /
WASRECEPTEN / WIJN-TRAKTAAT en -RECEPTEN /
WONDRECEPTEN / ZALFRECEPTEN / ZEEPRECEPTEN
* Vervangen op p. 147 onder lemma REGIMEN:
Zie: AVICENNA /DIETETIEK /GEZONDHEIDSREGELS /
MAANDREGIMEN / REISREGIMEN /SEIZOEN-REGIMEN /
ZIEKENDIEET
* Inlassen op p. 147, onder lemma REISREGIMEN:
Drukken: Zie: 1514 Tregement der ghesontheyt, cap. 150:
sub MAGNINUS MEDIOLANENSIS
* Inlassen op p. 147, onder lemma REISVERHAAL, Handschriften:
Londen, BL, Add.28.330, ed CHOTZEN/DRAAK
* Schrappen op p. 150, onder lemma REISVERHAAL, Drukken:
1573-74 [ Lucas de Heere] etc.
* Inlassen op p. 150, onder lemma REISVERHAAL, Drukken:
1573 De historie van Peru [Rumoldus de Bacyttere Tadellio regius Mechliniac transtnlit ].
Amsterdam, Willem Jansz.
Ex. Hasselt, Provinciaal Bezit, Oud Fonds, D-0279.
* Inlassen op p. 151, onder lemma REISVERHAAL, Drukken:
1589 [Thomas Cavendish] Copye ouergeset wt de Engelsche tael van T. Candische welcke met zyne schepen inghecomen is in Pleymuyt.
Amsterdam. C. Claesz.
Ex. Londen, BL, T.1716 (36).
* Inlassen op p. 151, onder lemma REISVERHAAL, Drukken:
1589 [Jan Huyghen van Linschoten) Afbeeldinghe van de stat Angra [plano].
Ex. Brussel, KB, II 4787B.
* Inlassen op p. 154, onder lemma REISVERHAAL, Drukken:
1598 [Cornelis de Houtman] Iournael vande Reyse der Hollandsche Schepen ghedaen in Oost Indien…
Rotterdam, I. van Waesbergen, 1598.
Ex. Londen, BL, G.6987.
* Inlassen op p. 157, onder lemma REKENBOEK, Handschriften:
Amsterdam, NEHA, N 0315.
* Inlassen op p. 158, onder lemma REKENBOEK, Handschriften:
Delft,TH, hs. 624A02.
Mechelen, ABA, hs. Muizen 5: 2.6.
* Inlassen op p. 159, onder lemma REKENBOEK, Drukken:
1545 [Koopliedenhandboekje:deel I, met titel, ontbreekt].
Gent, Pieter de Keysere voor Victor de Dayn, 1545.
Ex. Gent, UB, Gent. 166.
1546 Die maniere om te leeren cijfferen ende rekenen metter pennen ende metten penningen na die gherechte conste Algorismi.
Antwerpen, Symon Cock, 1546.
Ex. Leiden, RM Het Koninklijk Penningkabinet, G 95-100815.
* Inlassen op p. 161, onder lemma REKENBOEK, Drukken:
1579 Calculatie oft Rekeninghe vanden Hondertsten Penninck, seer gerieffelijeken voor alle Rentiers, Rentmeesters, ende alle andere, omme lichtelijeken te vindene, wat elcken eenen zynen Lande, huysen, renten, chijsen, ende ander Jaerlijcx innecomen daer inne comptg te gevene, Midtgaders de Declaratie vanden Sesten deele vanden Pacht oft Hueringe, staende ten laste van pachter oft huerlinck, gestelt in Brabantschen ende Vlaemschen ghelde. Van nieus grootelicx gheaugmenteert.
Antwerpen,Ant. Thielens, 1579.
Ex. Antwerpen, MPM.
* Inlassen op p. 162, onder lemma REKENBOEK, Drukken:
1588 Rekeninghe van de vj. vij. Ende viijste Honderste Penninghen in Brabant gheconsenteert, wat elck een van zijnen Lande, Huysen, Renten, ende Chijnsen daer in heeft te gheven, mitsgaders het Derdendeel dat de Pachter oft Huerlinek daer inne moet draghen, alst blijct inde middelste Columne. Ende de Derde Columne is tghene dat de Rentier oft Proprietaris daer inne betalen moet. Noch sijn hier achter by ghevoecht alle de Honderste Penninghen vanden Jare 67 af tot den Jare 85 toe, soomen die vervolghens gegeven heeft, ende soo die te betalen staen. Met nersticheyt door Antonio Thielens oversien ende vermeerdert.
Antwerpen, Ant. Thielens, 1588.
Ex. Antwerpen, MPM.
* Inlassen op p. 162, onder lemma REKENBOEK, Drukken:
1588 Rekeninghe vanden Vijfde Penninghen, wat elck een van zijnen Lande, Huysen, Renten, en Chynsen in Brabant daer inne compt te gheven, Mitsgaders het Derdendeel dat de Pachter oft Huerlinck daer inne moet betalen (alst inde middelste Columne van dit Boexken te sien is) Ende de derde Columne is tgene dat den Rentheffere oft Proprietaris daer inne moet dragen. Van nieuts daerby gevoecht den Thienden Penninc die Anno 87. Den xxv. Augusti binnen Antwerpen geconsenteert is, ende den iersten October daer naer te betalen staet. Noch vintmen hier achtervervolghens alle de Vijfde Penninghen diemen gegheven heeft, ende soo die te betalen staen. Met neersticheyt van Antonio Thielens oversien ende vermeerdert.
Antwerpen, Ant. Thielens, 1588.
Ex. Antwerpen, MPM.
* Inlassen op p. 164, onder lemma REKENBOEK, Drukken:
1597 [Willem Raets] Practycke om lichtelijc te leeren visieren alle vaten metter wisselroede: door Willem Raedts, Maestrichter. Van nieus oversien, ende in veel plaetsen verbetert, ende met seer profytelijcke aanwysinghen vermeerdert, ende verciert, door Michiel Coignet.
Antwerpen, Hieronimus Verdussen,1597.
[Samengebonden met `1597 [Willem Raets] Arithmetica…’]
* Inlassen op p. 165, onder lemma REKLAMEFOLDER,
bij `- Ghy Heeren Borgers…’:
Facsimile: De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660). Tentoonstelling Museum Plantin-Moretus, l september – 25 november 1990. Antwerpen, 1990, 248-249.
* Nummeren op p. 166, onder lemma REKLAMEFOLDER, de `moderne edities’
van het `- Costelic laxatijf van Meester Peter van Dordt’:
1. Gundolf KEIL…; 2.Dirk Arnold WITTOP KONING…
Tot slot toevoegen:
Zie ook: Verfasserlexikon 6, 432-433 (KEIL).
* Inlassen op p. 166, onder lemma REKLAMEFOLDER, bij `? God alleen de eere…’:
Moderne editie: Ria JANSEN-SIEBEN, `Panis vitae’. Een chirurgisch vlugschrift uit de zestiende eeuw. In: Josef DOMES, u.A. (Hrgs.), Licht der Natur. Medizin in Fachliteratur und Dichting. Festschrift für Gundolf Keil zum 60. Geburtstag.
(Göppinger Arbeiten zur Germanistik 585) Göppingen, 1994, 225-238.
* Inlassen op p. 168, onder lemma RHETORICA,
na 1571 [Mathijs de Castelein]:
s.d. [Mathijs de Castelein] De Conste van Rhetorijcken, allen ancommers ende beminders der zelver een zonderlinghe Exemplaer ende leerende voorbeelt niet alleen soorten ende sneden van dichte nemaer oock in alles dat der edelder const van Poesien competeert ende aencleeft. Uutgestelt in dichte by wylent Hmatthijs de Casteleyn, Priester ende excellent Poete moderne.
Gent, Jan van Salenson.
Ex. Leiden, Mij Ndl. Ltk.
* Inlassen op p. 169, onder lemma SATIRE, Drukken:
ca. 1560 Nieuwe Ordinantien ende Statuten ende een eewich Edict van des alder onuerwinnelijcsten Caleph Ringhelant, geheeten Mijn heer de Winter, gebiedende schepelije tonderhouden zijn beuel, op pene ende correctie die hier nae volcht, elck segt den anderen voort, met die expositie vander Pantagruelsche Prophetie achter daer by ghestelt, seer ghenuechlijck ende playsant om lesen.
Antwerpen, Jan van Ghelen.
Ex. Brussel, KB.
* Inlassen op p.172, onder lemma SCHEEPVAART, Drukken:
1579 Nieuwe ordonnancie op tstuck vande navigatie.
Antwerpen, Christ. Plantijn, 1579.
Ex. Londen, BL, 107.g.6 (11).
Antwerpen, Hendrick Hendriksen, 1580.
[Samengebonden met `1580 [Pedro de Medina] De zeevaert…’]
* Inlassen op p.177, onder lemma SCHEEPVAART, Drukken:
1598 [Gerrit de Veer] Waerachtighe Beschryvinghe van drie seylagien deur die Hollandtsche ende Zeelandtsche schepen bij Noorden Noorweghen, Moscovia ende Tartaria na Cathay ende China.
Amsterdam, C. Claesz., 1598.
Ex. Londen, BL, 1486.gg.19; ib., 436.b.18 (3).
* Inlassen op p. 179, onder lemma SCHEEPVAART, Drukken: 1600 [Lucas Jansz. Waghenaer[ Den groten dobbelden nieuwen Spiegel der Zeevaert van de Navigatie der westersche Zee, inhoudende alle de Custen van Vranckrijck, Spaengien, de Eylanden van Canarien, ende `tprincipaelste deel van Engelandt, Yrlandt, Schotlandt, Moscovia, Finlandt, Noorwegen ende de gantsche Oostersche Zee, met alle de Havenen van dien. Die Jutsche Custen, Vrieslandt, Hollandt, Zeelandt, ende Vlaenderen […].
Amsterdam, Cornelis Claesz., 1600.
Ex. Breslau, UB.
1600 Den nieuwen Spieghel der Zeevaert: inhoudende de ghehele Moscovitsche, Noordtsche ende Oostersche Schipvaert, beghinnende van de Hoofden ofte `t Voorlandt van Engelandt, langs Engelant, Schotlandt, overspringhende in Moscovien, comende langhs Lappenlandt, Noorwegen […].
Amsterdam, Cornelis Claesz., 1600.
Ex. Breslau, UB.
* Inlassen op p. 179, onder lemma SCHEPPING, Handschriften:
New York, Pierpont Morgan Library, 385.
* Inlassen op p. 185, nieuw lemma:
SECRETEN
Zie:KUNSTBOEK
* Inlassen op p. 185, onder lemma SEIZOENEN, Drukken:
Zie ook: 1514 Tscep vol Wonders, cap. 78: sub MEDICIJNBOEK
* Inlassen op p. 185, onder lemma SEIZOEN-REGIMEN:
Zie ook: GEZONDHEIDSREGELS
* Vervangen op p. 185, onder lemma SEIZOEN-REGIMEN, Drukken:
Zie: 1511 Scaepherders Kalengier: sub ASTROLOGIE
1514 Tscep vol Wonders, cap. 79-82: sub MEDICIJNBOEK
1518 Thuys der fortunen:sub ASTROLOGIE
* Corrigeren op p. 186, onder lemma SEXUALITEIT,Drukken:
Zie: 1514 Tscep vol Wonders: sub MEDICIJNBOEK
* Schrappen op p. 186, onder lemma SIDRAC, Handschriften:
Kaliningrad, UB, 903,
en vervangen door de nieuwe bewaarplaats en signatuur:
Thorn,UB, Rps 21/II.
* Schrappen op p. 186, onder lemma SIDRAC, Drukken: 1516 Historie van Sidrac etc…
* Inlassen op p. 187, onder lemma SLANGEN-TRAKTAAT:
Londen, WI, 517: 2.6bis, ed. BRAEKMAN.
* Vervangen op p. 187, onder lemma SPEL A, Handschriften:
München,BSB, Clm 19.877, ed. 3. BRAEKMAN (i.p.v. ed. 2 Van der LINDE).
* Inlassen op p. 188, onder lemma SPIJSVERTERING:
Drukken:Zie: 1514 Thuys der fortunen: sub ASTROLOGIE
* Inlassen op p. 189, nieuwe lemmata:
SPOTTEKSTEN: Zie: SATIRE
SPREUK: Zie:SCHOOLBOEK
* Inlassen op p. 189, onder lemma STERREN:
Zie: KOSMOGRAFIE
* Inlassen op p. 189, nieuw lemma:
SYNONYMARIUM APOTECARIORUM
Handschriften:
Bazel, UB, F VII 12: 2.8, ed. DAEMS.
Cambridge, TC, 0.9.31.
Darmstadt, HLHB, 2635.
Erfurt, WAB, Ampl.Fol. 267.
Londen, BL, Sloane 4018b.
Neurenberg, GNM, Hs. 147589:2.1.
Stockholm, KB, X97: 2.2.
Utrecht, UB, 694: 2.1.
* Inlassen op p. 190, lemma TABAK:
[Nicolas Monardes] Beschrijvinge van heerlijke kruydt ghhenaemt Tabaco.
[Vertaling N. Jansz. van der Wondt].
Rotterdam, jan van Waesberghe, [ca. 1600]. Ex. Londen, BL.
* Inlassen onder lemma TABAK, Drukken:
Ca. 1600 [Nicolas Monardes] Beschrijvinge van heerlijeke kruydt ghenaemt Tabaco. [ Vertaald door N. Jansz. Vander Wondt.]
Rotterdam, Jan van Waesberghe.
Ex. Londen, BL, 1038.a.54.
* Inlassen onder lemma TANDHEELKUNDE, Drukken, bij 1551 [Johannes Caretanus]:
Ex. Amsterdam, UB, Ned. Inc. 576 5); ib., Ned. Inc.378; Gent, UB, Acc. 1376.
* Vervangen onder lemma THERIACUM:
Antwerpen, SA, PK 914, ed. TRICOT-ROYER, door: Antwerpen, SA, PK 914, ed.2. WITTOP KONING.
* Inlassen onder lemma THERIACUM:
Antwerpen,SA, [tekst op houten drieluik], ed. WITTOP KONING.
* Vervangen onder lemma THOMAS van BELLINGHEN, Handschriften:
Straatsburg,BNU. All. 176, ed. [partim] HEINERTZ, door:
Straatsburg, BN U,2100, ed. STUTVOET-JOAN KNECHT.
* Vervangen onder lemma TOVENARIJ, Handschriften:
Arnhem, RA, Rechterl. Arch.Culemborg, voorl. inv.nr. 236, ed. Van HASSELT, door:
Arnhem, RA, Rechterl. Arch.Culemborg, voorl. inv.nr. 236, ed. Van EVERDINGEN.
* Vervangen onder lemma TOVENARIJ, Handschriften:
Gent, SA, Reg. Crim. Rechtspraak,r.214, reg.2, cel. CANNAERT, door:
Gent, SA, Reg. Critn. Rechtspraak,r.214, reg.2, ed.3. BRAEKMAN.
* Inlassen tussen de lemmata TOVERFORMULE en TOVERPLANT, een nieuw lemma:
TOVERMIDDEL
Zie: KUNSTKOEK/TOVENARIJ/WONDERMIDDEL
* Inlassen tussen de lemmata TROTULA en TUSSILAGO,een nieuw lemma:
TUINBOUW Zie: LAND- EN TUINBOUW
* Inlassen onder lemma UURREGENTEN-PROGNOSE:
Drukken: Zie: 1514 Tscep vol wonders, cap. 31: sub MEDICIJNBOEK
* Inlassen onder lemma UURWERK, Drukken:
Zie ook: Valcooch’s Regel: sub SCHOOLBOEK
* Veranderen onder lemma VERFRECEPTEN, Handschriften:
Rome, BV, lat. 7279,
door: Rome, BV, lat. 7279, ed. BRAEKMAN.
* Inlassen onder lemma VETERINARIA, Handschriften:
‘s-Gravenhage, KB, 133 M 27: 2.13, ed. BRAEKMAN.
Leuven, SA, 7272, ed.2. BERNS.
* Vervangen onder lemma VISIEREN, Drukken:
Zie: 1513 Thomas van der Noot…, door:
Zie: 1508 Thomas van der Noot…
* Vervangen onder lemma VISSEN en VISVANGST, Handschriften:
Burgsteinfurt, FB, Hs. 19: 2.4, door:
Burgsteinfurt, FB, Hs, 15: 2.4, ed. TEMMEN.
* Inlassen onder lemma VISSEN en VISVANGST, Drukken:
1564 Ordinanatie ende placcaet sConijnghs ons gheduchts Heeren, up tfaict vander Zeevaert vander Visscherye, ende Harijnck, etc.
Gent, Gislenus Manilius voor Jan van den Steene, 1564.
Ex. Gent, UB, G 149 (2).
* Schrappen onder lemma VOGELS/VOGELVANGST, Drukken:
1500 [Idem] Antwerpen, M. van der Goes, 1500. Ca 301. Ex. ?
* Inlassen onder lemma VOGELSNOGELVANGST,Drukken,
bij ca. 1503 Dit boecxken leert hoe men mach voghelen [enz…] 1506:
Facsimile-editie: Elly COCKX-INDESTEGE. Wildert,1992.
* Inlassen onder lemma VOGELS/VOGELVANGST,Drukken, bij ca. 1507:
Lit. Elly COCKX-INDESTEGE, `Van een boekje om vogels en vissen te vangen naar een zeldzame Antwerpse postincunabel, nu in de Library of Congress te Washington’. In: Refugíum animae bibliotheca. Festschrift für Albert Kolb. Wiesbaden, 1969, 109-138.
* Inlassen onder lemma VUURWERK, Drukken, bij 1566:
Ex. Londen,BL, 1237.a.1 (3); 107.g.18 (7).
* Inlassen onder lemma VUURWERK, Drukken:
1590 Placaet ende Ordinantie byde welcke zijne Majesteyt verbiet het vuytvueren vande Salpetren ende Buspoyeren.
Brussel, R. Velpius, 1590.
Ex. Londen, BL, 107.g.18 (13).
1591 [Idem]
Brussel, R. Velpius, 1591.
Ex. Londen, BL, 107.g.15 (38).
1597 [Idem] Brussel, R. Velpius, 1597.
Ex. Londen, BL, 107.g.14 (31).
* Vervangen onder lemma VUURWERK, Drukken:
Zie ook: 1556 Porta…, door: 1566 Porta…
* Inlassen onder lemma WATER, Zie:
ALCHEMIE
BRANDEWIJN
* Inlassen onder lemma WELLEVENDHEID …. Handschriften:
Amersfoort, Arch. Stichting De Armen De Poth, 600.
Brussel, KB, Il 116: 2.1, ed. BRAEKMAN.
Brussel, KB, 15.589-15.623: 2.7bis, ed.2. Van BUUREN.
* Vervangen onder lemma WIJN, Handschriften:
Brussel, KB, 837-845: 2.2, ed.2. De PAUW, door:
Brussel, KB, 837-845: 2.2, ed.3. Van BUUREN.
‘s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.11, door:
‘s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.11, ed. WEILER.
* Inlassen onder lemma WIJN…, Drukken, Zie ook:
1514 Tregement der ghesontheyt, cap. 98: sub MAGNINUS
* Inlassen onder lemma WIJN…, Drukken:
1547 Die sentencie beroerende den ghemenen coopman vanden Rinschen wijnen daghelicx binnen der stede van Dordrecht ter stapele comende.
Delft, S. Iansz., [31 okt. 1547].
Ex. Londen, BL, 8079.aaa.1
1564 Ordinantie Placcaet sConincx ons gheduchts Heeren, daer by te nieuten ghedaen is zeker voirgaende ordinantiën, aengaende den coop vanden Franscshe wijnen.
Gent, Gislenus Manilius voor Jan van den Steene, 1564.
Ex. Gent, UB, G 149 (1).
1566 Lettren van Placcaete . .. een yeghelick verboden … int bleecken vanden wijn … te ghebruycken Keernemelc …
Gent, Jan van den Steene,1566.
Ex. Gent, UB, G 113.
* Inlassen tussen de lemmata WIND…en WONDENDRANK, een nieuw lemma:
WINDPROGNOSE
Handschriften:
‘s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.32, ed. JANSEN-SIEBEN.
Drukken: Zie: 1518 Thuys der fortunen: sub ASTROLOGIE
* Vervangen onder lemma WONDERMIDDEL:
Londen, WI, 517: 2.5, door:
Londen, WI, 517: 2.5, ed. BRAEKMAN.
>
* Vervangen onder lemma ZEGEN/GEBED, alles sub Handschriften door:
Brugge, Arch.Bisd., Rekening Kapelnij St. Agnes 1490-1495, ed. BRAEKMAN.
Brussel, KB, 19.588, cd, BRAEKMAN.
Brussel, KB, IV 1238: 2.11, 2.18, ed. BRAEKMAN.
Erfurt, WAB, Ampl. D 17: 2.1,ed. 2. BRAEKMAN.
Erfurt, WAB, Ampl. Q 222, ed. BRAEKMAN.
Gent, UB, 697: 2.3, ed.9. BRAEKMAN.
Gent, UB, 1317: 2.12, ed. BRAEKMAN.
‘s-Gravenhage, KB, 131 B 14, ed. BRAEKMAN.
‘s-Gravenhage, KB, 133 M 27, ed. BRAEKMAN.
Greifswald, UB, nd. Hs. In 8 0 ‘, Nr.20: 2.1, 2.2.
Kassel, LB, 2° Ms.med.l: 2.9, ed. BRAEKMAN.
Krakau, MN, 2943, ed.2. BRAEKMAN.
Leiden, UB, Ltk. 960: 2.2, ed.2. BRAEKMAN.
Londen. BL, Add. 39.638, ed.2. BRAEKMAN.
Londen, BL, Loan 29/332, ed.2. BRAEKMAN.
Londen, WI, 517: 2.5.
Maastricht, GA, 85: 2.12,ed. BRAEKMAN.
Parijs, BN, Lat. 6838A, ed.3. BRAEKMAN.
Utrecht,UB, 1037, ed. HULSHOF.
Utrecht, UB, 1355, ed. GALLEE.
* Inlassen tussen de lemmata ZIEKTEGLOSSARIUM… en ZIEKTEPROGNOSE, twee nieuwe lemmata:
ZIEKTEGRADEN
Handschriften: Sint-Petersburg, BSS, O.C XII (1471): 2.3.
ZIEKTEKLEUREN-DIAGNOSE Handschriften:
Brussel,KB, IV 1238: 2.9.
Leiden, UB, Cod.Voss.Chym. 6: 2.11.
Mechelen, SA, XII: 2.18.
* Vervangen onder lemma ZIEKTEPROGNOSE, Drukken, Zie:
Sack der Konsten: sub MEDICIJNBOEK, door:
1528 Sack der Consten:sub KUNSTBOEK
* Inlassen onder lemma ZONNESCHIJN-PROGNOSE, Handschriften:
‘s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.32, ed. JANSEN-SIEBEN.
* Vervangen onder lemma ZONZODIOLOGIUM, Handschriften:
‘s-Gravenhage, KB,KAW XXVIII: 2.16, 2.23, door:
‘s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.16, 2.23, ed. WEILER.
* bij A20, inlassen:
3.1 Bouwst. 1401,1
3.2: 2.2 J.P. Gumbert, Annekin zal sterven. In: W.P. Gerritsen, A. van Gijsen en O.S.H. Lie, Een school spierinkjes. Hilversum, 1991, 80-82.
* bij A60 ALFTER: thans Münster, UB
* p. 210, inlassen:
A75 AMERSFOORT, Archief Stichting De Armen de Poth, Inv. Nr. 600
1. midden 16de eeuw
2. Tafeltucht, op rijm
4. Ton Reichgelt, Tafelmanieren in de zestiende eeuw. In: Kroniek 7 (2005) 6.
* p. 212, inlassen:
A135 AMSTERDAM, Nederlands Economisch Historisch Archief, NO 315
1. annis 1562-1582
2. rekenboek van Heyndrik Nouts, Antwerpen
* p. 213, inlassen:
A165 AMSTERDAM, UB, I A 24e
1. fragmenten, 11 ff., 15de eeuw
2. f.10r-11r: Hoemen ene stat regeren sal = uittreksel uit Jan van Boendale, Der Leken Spieghel, boek I, c.34, v. 1-108
3. R.J. Resoort, ‘Hoemen enen stat regieren sal’. Een nieuwe redactie. In: Spiegel der Letteren 35 (1993) 318-319.
* p. 213, bij A180, toevoegen aan 2:
Ed. Nine MIEDEMA, ‘Mirabilia Romae’. Untersuchungen zu ihrer Überlieferung mit Edition der deutschen und niederländischen Texte. (Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters). Tübingen, 1996, N 1.
* p. 213, bij A190, toevoegen aan 2:
Ed. MIEDEMA [zie boven] N 2.
* p. 221, inlassen: A335 ANHOLT, FFSB, Schmitz 33 1. 15de eeuw; niet gefolieerd of gepagineerd [N.B. bij gebrek aan toelating om het hs. ter plekke voldoende te kunnen bestuderen, steunt de aangebrachte foliëring op de lectuur van een microfilm en moet bijgevolg als approximatief beschouwd worden]
2.1 f.1r-39r: distillaten: Die virtuten der ghebrander watter.
2.2 f.39v-42v: pestrecepten en pest-flebotomie: Inc. Een sunderlingher dranck seer guet gedroncken alsmen die pestelencie erst vernempt …
2.3 f.43r-63r: pesttraktaat van Arent Schrijver: Von der pestilencien. Inc. Gode almechtich ter eren ende uch allen tot eym troist … Ed. R. Jansen-Sieben, Het pestregimen van Arent Schrijver. In: De Pest in de Nederlanden: medisch-historische beschouwingen 650 jaar na de Zwarte Dood. Vierde symposium “Geschiedenis der Geneeskundige Wetenschappen”. Brussel, 1999, 109-140. (Academia Regia Belgica Medicinae, Dissertationes, Series Historica 7.)
2.4 f.64v-72v: aderlaattraktaat: Van dem laten. Inc. Gode almechtich schepper aller creaturen …
2.5 f.73r-76r: hematoscopie: Inc. Een anderen mail sal men die verue des bloits nae dem laten als dat bloit kalt is besien …
2.6 f.75v-79r: kruidenboek (imperf.): Inc. Anetum heit dille …
2.7 f.79v-82r: recepten en regimen bij buikloop: Dyt nabescreuen is guet voir buyck ouel. Inc. Toe weten soe wie sieck wordt inden buyck …
2.8 f.82r-88r: medische en chirurgische recepten: Inc. Item vanden duechden vanden benedicten …
2.9 f.88v: gynaecologische recepten: Inc. Den vrouwen die oire stonden ontstaen …
2.10 f.89r-92v: medische, technische en cosmetische recepten
2.11 f.93r-119v: medicijnboek: Hier begint een nuttelick cort bouk van medecinen gemaect in duytschen. Inc. Men sal mercken die complexien … = Boec van medicinen in dietsche.
2.12 f.120r-125r: medische recepten: Inc. Vore die pestilents…
2.13 f.125v-129r: pesttraktaat: Teghen die pestilencie Epidemie wairachtige konst. Inc. Item men sal nemen eyn eye …
2.14 f.129v-132v: technische, medische, culinaire recepten: Sepe te maken. Inc. Nempt int yrst eyn schepel eyken assche …
* Inlassen op p. 221, sub ANHOLT, wordt nr A 339:
FSSB, Schmitz 33, 15de eeuw, niet gefolieerd; medische en technische recepten, aqua vitae, distillaten, hematoscopie, kwade dagen, pesttraktaat, etc. Ed. R. JANSEN-SIEBEN, Het pestregimen van Arent Schryver. In: De Pest in de Nederlanden: medisch-historische beschouwingen 650 Jaar na de Zwarte Dood. Vierde symposium “Geschiedenis der Geneeskundige Wetenschappen”. Brussel, 1999, 109-140 (Academia Regia Belgica Medicinae, Dissertationes, Series Historica 7)
* Inlassen op p. 222, sub Antwerpen, MPM, wordt nr A 429:
Antwerpen, MPM, 173 (Zaal III, 36), anno 1400, 248 ff.; comput-figuren, dierenriemtabel, eigenschappen van zodiak in tabelvorm, eeuwigdurende kalender, verklaringen voor gebruik der tafels, kalender bisdom Utrecht.
* p. 223, inlassen:
A425 ANTWERPEN, MPM, 173 (Zaal III, 36):
1. anno 1400; 248 ff. 2.1 f.1: comput-figuren
2.2 f.1v: dierenriemtabel
2.3 f.2r: eigenschappen van zodiak in tabelvorm
2.4 f.3r: verklaringen voor gebruik van de tabellen
2.5 f.4-9v: kalender bisdom Utrecht
3. Meertens VI, 1
* p. 224, inlassen:
A545 ANTWERPEN, SA, GA 4485
1. anno 1575; 58 ff.
2. Privilegieboek Antwerpse goudsmeden. Inc. Hier zweer ick: Van nu voordane …
* bij A610, inlassen:
Ed. 2. D.A. Wittop Koning, De oudste pharmaceutische ordonnantien van Antwerpen. In: Pharmaceutisch Tijdschrift België 33 (1956) 249-255.
* Inlassen op p. 225, sub Antwerpen, SA, wordt nr A 611:
Antwerpen, SA, [houten drieluik], anno 1517, theriacum en andere farmaceutische recepten; Inc. Om des wille dat de heeren marcgrave borghemeester en scepenen … Ed. D.A. WITTOP KONING, De oudste pharmaceutische ordonnantien van Antwerpen. In: Pharmac.Ts.België 33 (1956) 249-255.
* p. 225, inlassen:
A615 ANTWERPEN, SA, [houten drieluik]
1. anno 1517
2. theriacum + andere medische recepten. Inc. Om des wille dat de heeren marcgrave borghemeester en scepenen …
4. Ed. D.A. Wittop Koning, De oudste pharmaceutische orden van Antwerpen. In: Pharmaceutisch Tijdschrift België 33 (1956) 249-255.
* bij A630, 2.1 toevoegen:
f.25v-26r: bezwering
Ed. W.L. Braekman, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nr. 137.
* bij A630 2.2 f.32v-37r: ‘epilepsie-traktaat’ vervangen door ‘distillatie-traktaat (9 waters)’.
* bij A630 2.3, toevoegen: Ed. Braekman (zie 2.1), nr. 308.
* bij A670, toevoegen: Ed. W.L. Braekman, Een Antwerps Kookboek voor “Leckertonghen”. (Publikatie SBA/AMVC 46.) Antwerpen, 1995.
3. W.L. Braekman, “Sa, Moeder, zet de pot op ‘t vuer…”. Een belangrijk handgeschreven kookboek uit de late zestiende eeuw. In: De Nottebohmzaal. Boek en mecenaat. (Publikaties SBA/AMVC 34-36.) Antwerpen, 1993, 167-170.
* p. 227, inlassen:
A705 ARNHEM, RA, Fonds Gelderland, hs. Hof 4524, 1550, nr. 6
1. papier, 15 ff.; ca. 1550
2. vier magische teksten Ed. W.L. Braekman, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nrs. 253, 266, 374 en 375.
* p. 229, bij A780, toevoegen aan 2.1:
Ed. MIEDEMA [zie boven] N 3.
* bij B20 2.8, inlassen:
Ed. W.F. Daems, De ‘geneesmiddelenlijst’ in hs. F VII 12, f.210v de UB Bazel: Middelnederduits of Middelnederlands? In: W.P. Gerritsen, A. van Gijsen en O.S.H. Lie, Een school spierinkjes. Hilversum, 1991, 46-48.
* bij B80 2.2 ‘Editie in voorbereiding…’ vervangen door:
Ed. W.L. Braekman, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nrs. 78, 79, 84 en 361.
* bij B130, inlassen: 2.1 f.15r-v: berijmd medisch voorschrift. Inc. Dat ghy mijn roc omme keert …
(Daarna schuiven alle nummers op: 2.1 wordt 2.2, enz.)
Ed. (integrale editie van het hs.) H. Brinkman, Het handschrift-Jan Phillipsz. Hs. Berlijn, Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz, germ.qu. 557. Diplomatische editie en codicologische beschrijving. (Middeleeuwse Verzamelhandschriften in de Nederlanden 2.) Hilversum, 1995.
* bij B180, inlassen:
3.1 VL1 7, 439-440 (Keil)
3.2 Lenny Veltman, Een astrologisch traktaat voor een adellijke dame. Aleid van Zandenburg en de Berlijnse codex mgq 1404. In: E. Huizenga, O.S. Lie, L. Veltman, Een wereld van kennis. Bloemlezing uit de Middelnederlandse Artesliteratuur. Hilversum, 2002, 85-105. –
p. 24. Hilversum, 2002, 85-105.
* p. 239 inlassen:
B221 NLM, ms. 47
1. 16de eeuw; 113 ff.
2. medicijnboek: inhoudsbeschrijving W.L. BRAEKMAN, in: Scientiarum Historia 31 (2005) 113-123.
* p. 239 inlassen:
B222
NLM, ms. 64
1. 16de eeuw; 182 ff.
2. medicijnboek: Arstedie Boeck begripende curen der menschen gebreken van hoeveds bes totten voeten.
* p.241, inlassen: B275 BRUGGE, Archief Bisdom, Rekening Kapelrij St. Agnes
1. op blanco-bladen in rekeningboekje 1490-1495
2. vijf zegens
Ed. W.L. Braekman, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nrs. 62, 71, 75, 153 en 217.
* p. 241, bij B275, toevoegen:
Ed. 1. A. VIAENE, Oude bezweringen tegen kanker, brand en koorts. 1490. In: Biekorf 54 (1953) 162-4.
* p. 242, bij B290 [begin op p. 241], toevoegen aan 2.4:
Ed. MIEDEMA [zie boven] N 4.
* p. 242, bij B300, toevoegen aan 3 [wordt nu 3.1]:
3.2 David A. KING, The Ciphers of the Monks. A forgotten Number-notation of the Middle Ages. Stuttgart, 2001,166-8.
* p. 242, inlassen:
B305 BRUGGE, RA, Crimboek der stad Brugge (1594-1607)
1. papier, eind 16de / begin 17de eeuw
2. f.101-102: twee magische teksten
Ed. W.L. Braekman, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nrs. 368 en 369.
* Inlassen op p. 244, bij Brugge, SA, Oud Archief, reeks 538, is nr. B 350:
1 blad perkament, fragment van de chirurgie van Henri de Mondeville. Ed. D. GEIRNAERT, Wanneer die cuere in wonden wert: signalering van een onbekend artes-fragment. In: W.P. GERRITSEN, Annelies van GIJSEN en Orlanda S.H. LIE, Een school spierinkjes. Hilversum, 1991, 62-67.
* bij B350, toevoegen:
2.9 fragment (1 blad) van de chirurgie van Henri de Mondeville. Inc. […] als wel den gheetterden als niet …
Ed.1. D. Geirnaert, Wanneer die cuere in wonden wert: signalering van een onbekend artes-fragment.
In: W.P. Gerritsen, A. van Gijsen en O.S.H. Lie, Een school spierinkjes. Hilversum, 1991, 62-67.
Ed.2. Id., Een spierinkje weer opgehaald: een nieuwe Middelnederlandse tekstgetuige van Henri de Mondevilles Chirurgia. In: Spiegel der Letteren 37 (1995) 39-43.
5. Londen, BL, CGE XIII
Kassel, LB, 20 Ms. Med. 1
* p. 247, inlassen:
B455 BRUSSEL, ARA, mss. div.2270
1. na 1519, voor 1555; 53 ff.
2. alchemistisch gedicht: Den droom van Rovere op die doot van Hertoge Kaerle van Borgonnyen saleger gedachten. Inc. Ynt velt van vremder speculerynge …
Ed. J.J. Mak, De gedichten van Anthonis de Roovere, naar alle tot dusver bekende handschriften en oude drukken. Zwolle, 1955, 351-365.
3.1 J. Cuvelier, Een viertal onbekende werken van de Brusselsche 15d [sic] eeuwsche Rederijkers Colijn en Smeken en van den Bruggeling Anthonis de Roover. In: VMKVA 1937, 89-99.
3.2 W.M.H. Hummelen, Repertorium van het Rederijkersdrama 1500 – ca. 1620. Assen, 1968, 29.
5. Londen, BL, Sloane 416: 2.1, ed. De Flou en Gailliard
* p. 247, inlassen:
B456 BRUSSEL, ARA, mss. div. 5419
2. Prophetie van Broeder Dierick van Munster
5. Brussel, KB, II 3147:
2.2 Brussel,KB, IV 209, 14
* p. 247, inlassen:
B475
ARA, Rekenkamer 25/3
2. Jan van Boendale, Hoemen ene stat regeren sal. Inc. Die een stat wael willen regeren …
3. Jan DESCHAMPS en Herman MULDER, Inventaris van de Middelnederlandse handschriften van de Koninklijke Bibliotheek van België. (voorlopige uitgave) Zesde aflevering. Brussel, 2003
5. Brussel, KB, 15.623: 2.8
* bij B490 2, inlassen: Ed. R.J.G.A.A. Gaspar, Ambrosius Zeebout. Tvoyage van Mher Joos van Ghistele. Hilversum, 1998.
* bij B490 3.4, inlassen: 3.5 J.C. Schenkel, Tvoyage van mher Joos van Ghistele: frictie tussen feit en fictie. In: Scientiarum Historia 19 (1993) 81-95.
3.6 Hans van Dijk, Lezend reizen. Joos van Ghistele op bezoek bij de sultan van Kaïro. In: E.H. Huizenga, O.S. Lie, L. Veltman, Een wereld van kennis. Bloemlezing uit de Middelnederlandse Artesliteratuur. Hilversum, 2002, 133-145.
* bij B500 3 (te wijzigen in 3.1), inlassen:
3.2 Frederik Kwakkel, Die dietsche boeke die ons toebehoeren. Leuven, 2002, 82-85.
* bij B510 3 (te wijzigen in 3.1), inlassen:
3.2 R. Lievens, Tegen de tamboers. In: Serta devota in memoriam Guillelmi Lourdaux. (Mediaevalia lovaniensia Series I/ Studia xx.) Leuven, 1992, 337-381.
* bij B520 1, de datering verbeteren in: ca. 1460
* bij B520 2.2, inlassen:
Ed.3 A.M.J. van Buuren, Twee lofdichten op de wijn. In: W.P. Gerritsen, A. van Gijsen en O.S.H. Lie, Een school spierinkjes. Hilversum, 1991, 36-39.
* bij B520 4, inlassen:
Ed. W.L. Braekman, Een vrouw zo mooi alse een paard: kenmerken van een goed paard en van een ‘schoone vrouwe’. In: Jaarboek De Fonteine 53-54 (2003-2004) 137-170.
* bij B520 2.5, inlassen:
2.5bis f.112v-113r: Jan van Boendale, Te scrivene up der stadt huus. Inc. Die eene stadt wille regieren …
Ed.1 F. de Potter, Middelnederlandse Rijm-snippers. In: Het Belfort 7 (1892) 349-362.
Ed.2 N. de Pauw, Middelnederlandsche Gedichten en Fragmenten. I. Gent, 1893-1897.
Ed.3 W. van Anrooij, Hoemen ene stat regeren sal. Een vroege stadstekst uit de Zuidelijke Nederlanden. In: Spiegel der Letteren 34 (1992) 137-157.
* bij B520, inlassen:
Ed. (integrale editie van het hs.) M.-J. Govers e.a., Het Geraardbergse handschrift. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 837-845. (Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden I.) Hilversum, 1994.
* bij B520 na 5.1, inlassen:
5.2 Brussel, KB, 15.589-15.623: 2.7bis, ed.2 Van Buuren
5.2 wordt 5.3
5.4: 2.11 ‘s-Gravenhage, KB, 76 E 4: 2.1, ed. Clarisse
‘s-Gravenhage, KB, KAW XVI: 2.1
Leiden, UB, BPL 14 A: 2.2
Wolfenbüttel, HAB, 18.2 Aug. 4o: 2.3, ed. Leendertz
* p. 250, inlassen:
B555 BRUSSEL, KB, 1450
1. eind 14de eeuw
2. Mnl. / Lat. glossen. Inc. Pollen – inis id est flos farine
* p. 253, bij B631, toevoegen bij 2.8, na kruidenboek:
= Circa Instans (onv.)
* p. 254, bij B640, verbeteren na 4.2 Deschamps 97:
5.2 : 2.1 vervangen door 5.1 : 2.1 …
* p. 254, inlassen:
B 675
Brussel, KB, 9744-45, 9746, 9747-48
1. 15II, 1100 ff.; 3-delige codex
2. In Vocabularium hier en daar Middelnederlandse woorden
* p. 255, inlassen:
B 685
Brussel, KB, 10876-83
1. f. 142v, eind 15e eeuw
2. Tractaat over het contrapunt. Inc. § in accorde siin daer men conterpoont ende alle distant mede seet de welke siin …
Ed. E. de COUSSEMAKER, Chansons religieuses de Théodoric de Gruter, moine de Doesbourg au XVe siècle. In: Dietsche Warande 3 (1857) 29-36.
* p. 255, bij B710 toevoegen:
3. Meertens VI, 19
* p. 255, bij B730, toevoegen na 2.1:
Ed. Christian de BACKER, Jozef LEMLI en Robbrecht LIEVENS, Middelnederlandse medische recepten uit een handschrift van de Kartuize te Leuven gekopieerd in het begin van de 16de eeuw. In: Bulletin van de Kring voor de Geschiedenis van de Pharmacie in de Benelux 94 (1998) 3-13.
* p. 255, bij B730, toevoegen na 2.2:
Ed. zie 2.1
* p. 256, bij B740, toevoegen na 2.1:
Ed4. De reis van Sint Brandaan. Een reisverhaal uit de twaalfde eeuw. Vertaald door Willem Wilmink, ingeleid door W.P. Gerritsen. Met een uitgave van de Middelnederlandse tekst naar het Comburgse handschrift. (Nederlandse Klassieken). Amsterdam, 1994.
* p. 256, bij B740, inlassen na 2.7:
2.7bis f. 188r: lofgedicht op de wijn: Inc. Den besten dranc die ic kinne …
Ed1. C.P. SERRURE, Alderande proverbien vanden wisen Salomon. In: Vaderlandsch Museum 2 (1858) 171-175.
Ed2. A.M.J. van BUUREN, Twee lofdichten op de wijn. In: Een school spierinkjes. Uitg. W.P. GERRITSEN, Annelies van GIJSEN en Orlanda S.H. LIE. Hilversum, 1001. 36-39.
* p. 256, bij B740, inlassen na 2.9:
2.10 f. 196r: orakelboek (frgm.) Inc. Aghangalaura Rike seldi seker sijn dat belouen di die planeten …
Ed1. C.P. SERRURE, Aghangalaura. In: Vaderlandsch Museum 2 (1858) 208-9.
Ed2. Greet JUNGMAN en Annelies van GIJSEN, Het lot van een orakelboek. Een bijdrage tot de reconstructie van het handschrift-Van Hulthem. In: Millennium 9 (1995) 27-45.
* p. 256, bij B740, verbeteren:
3 vervangen door:3.1
* p. 256, bij B740, toevoegen na 3.1:
3.2 Hans van DIJK e.a., Klein kapitaal uit het het handschrift-Van Hulthem. Hilversum, 1992.
3.3 : 2.8 W. van ANROOIJ, ‘Hoemen ene stat regeren sal’. Een vroege stadstekst uit de Zuidelijke Nederlanden. In: Spiegel der Letteren 34 (1992) 139-157.
3.4 : 2.8 R.J. RESOORT, Hoemen enen stat regieren sal. Een nieuwe redactie. In: Spiegel der Letteren 35 (1993) 318-319.
3.5 : 2.8 Heike BIERSCHWALE / Jacqueline van LEEUWEN, Wie man eine Stadt regieren soll. Deutsche und niederländische Stadtregimentslehren des Mittelalters. Tübingen. 2005.
3.6 Volledige kleurenfacsimile-editie: R. JANSEN-SIEBEN (ed.), Handschrift-Van Hulthem (KBR, 15.589-623). Brussel, 1999.
3.7 Volledige diplomatische editie: Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door Herman BRINKMAN en Janny SCHENKEL. Hilversum, 1999. 2 banden. (Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden VII, 1 en 2.)
* p. 256, bij B740, toevoegen:
3.8 VL 9, 217-9
5.6: 2.8 Brussel, ARA, Rekenkamer 25/3
* p. 256, bij B740, toevoegen na 4.2:
4.3 R. JANSEN-SIEBEN (red.), ‘s Levens felheid in één band. Handschrift-Van Hulthem. [Catalogus Tentoonstelling]. Brussel, 1999.
* p. 256, bij B740, toevoegen na 5.4:
5.5 : 2.7bis Brussel, KB, 837-845: 2.2, ed.3 A.M.J. van BUUREN.
* p. 257, bij B750, verbeteren in 2.9:
Ed.2 [Jan Frans WILLEMS] vervangen door: Ed.2 [F.A. SNELLAERT]
* p. 258, bij B750, toevoegen aan 2.12:
Hierin één magisch recept: ed.3 W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nr. 38.
* p. 259, bij B750, toevoegen na 5.2:
5.3 : 2.2.5 Hattem, SM, C5: 2.26
Daarna schuiven alle nummers van reeks 5 op: 5.3 wordt 5.4, enz.
* p. 260, bij B770, toevoegen aan 5, vóór Anholt:
Amsterdam, UB, I A 24l
* p. 262, inlassen:
B835 Brussel, KB, 19588
1. 196 ff.; 15e eeuw
2. f. 69v-70r:
berijmde wapenzegen
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlandse taalgebied. Gent, 1997, nr. 268.
* p. 262, inlassen:
B865
KB, 21696
1. perkament,151 ff.; 1440-1460
2. f. 147v-148r: zegen: Dit is een goede segheninge tegen quade butsen. Inc. Inden naem des vaders …
3. Jan DESCHAMPS en Herman MULDER, Inventaris van de Middelnederlandse handschriften van de Koninklijke Bibliotheek van België. (voorlopige uitgave) Vijfde aflevering. Brussel, 2002.
* p. 265, bij B970, wijzigen in 2.3:
‘f. 107r-179r’ vervangen door ‘f. 170r-179r’
* p. 262, toevoegen aan 2.3:
Ed. MIEDEMA [zie boven] N 5.
* p. 263, bij B900, schrappen: Ed. Franz Joseph MONE, [enz…]
* p. 264, bij B920, toevoegen na 1:
2.1 f. 5r-6v: tafelmanieren (berijmd): Hieraf moetti u hoeden. Inc. Dit sijn de scanden die over tafle ghevallen …
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middelnederlandse didactische gedichten en rijmspreuken. In: VMKVA 1969, 79-111.
Daarna wordt 2 veranderd in 2.2.
* p. 265, bij B950, toevoegen na 5.1:
5.2 : 2.5 Trier, SB, 2017/432
Daarna wordt 5.2 veranderd in 5.3.
* p. 266, bij B990, schrappen:
4. Deschamps 75.
* p. 266, inlassen:
B 995 Brussel,
KB, 1288
1. 89 ff.; eind 16e, begin 17e eeuw
2. 1r-82v: reis van Jan Aerts naar het Heilige Land. Inc. Inden naen [sic] ons liefs heere …
5. hs. Neeffs (P 470)
Leiden, UB, Ltk. 856
Gent, UB, 630 en Gent, UB, 1308 (19de-eeuwse kopieën)
* p. 266, bij B1000, toevoegen:
5. Brussel, KB, IV 94: 2.2
Brussel, KB, IV 317
Brussel, KB, IV 428
Londen, BL, Add. 29.985: 2.2
Sint-Truiden, IFG, mss. a 82
Utrecht, CC, 101
* p. 266, bij B1010, toevoegen aan 2.4 en 2.5:
Ed. MIEDEMA [zie boven] N 6.
* p. 266, bij B1020, toevoegen na 2.3:
2.3bis ff. 96r, 102v, 110r-v:
magische teksten
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlandse taalgebied. Gent, 1997, nrs. 7, 15, 33.
* p. 267, bij B1050, toevoegen na 2.2:
5 : 2.2 Brussel, KB, IV 209, 14
Brussel, ARA, Mss. divers 5419
* p. 267, bij B1090, toevoegen na 2.14:
2.14bis ff. 165v-166r:
medisch traktaatje: Van beten van wisels ende bien.
2.14ter ff. 166r-v: enkele medische recepten.
* p. 267, inlassen:
B 1095
Brussel, KB, II 5573
1. 188 ff.; anno 1523
2. ff. 153r-154v: pestgebed: Ieghen die pestilencie ot onser lieue vrouwe ghebet. Inc. Dit is een zeer claer vat des heijlighen geestes …
* p. 270 inlassen:
B1125
Brussel, KB, IV 18
1. 15de eeuw
2. op schutblad: twee medische recepten: Om olie van ipericon; Eeen plaester teghen quaeij borst.
3. Jan DESCHAMPS en Herman MULDER, Inventaris van de Middelnederlandse handschriften van de Koninklijke Bibliotheek van België. (voorlopige editie) Brussel, 2005, 46-47.
* p. 270, bij B1140, toevoegen na 4:
5 : 2.2 Brussel, KB, II 1332: 2.4
Brussel, KB, IV 317
Brussel, KB, IV 428
Londen, BL, Add. 29.985: 2.2
Sint-Truiden, IFG, mss. a 82
Utrecht, CC, 101
* p. 271,
inlassen: B 1175 1. l blad; 16e eeuw
2. Prophetie van Broeder Dierick van Munster. Inc. Onse heer ihesus wil alle die werelt plagen…
5. Brussel, KB, II 3147: 2.2
Brussel, ARA, Mss. divers 5419
* p. 272, bij B1220, toevoegen na 2:
5. Brussel, KB, II 1332: 2.4
Brussel, KB, IV 317
Brussel, KB, IV 94: 2.2
Londen, BL, Add. 29.985: 2.2
Sint-Truiden, IFG, mss. a 8 2e
Utrecht, CC, 101
* p. 272, bij B1230, toevoegen aan 2.3:
Ed. MIEDEMA [zie boven] N 7.
* p. 273, inlassen:
B 1245
Brussel, KB, IV 628, 91
1. frgm.; 14e eeuw
2. Jan van Boendale, Lekenspiegel: b. II, cap. 36, vv. 1781, 1821, 1861, 1901, 1941-43, 1981-3, 2021-3, 2061-3.
5. Zie voor de talrijke handschriften en (tekst-)fragmenten B770: 5.
* p. 273, bij B1250, toevoegen aan 5.3 : 2.2:
Brussel, KB, IV 628
* p. 274, bij B1290, wijzigen in 2.13:
‘zegeningen’ vervangen door: ‘magische formulieren’
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nrs. 35, 36, 39, 69, 80, 150-2, 276, 330-1.
* p. 275, bij B1320, wijzigen in 2.2:
Ed. Ria JANSEN-SIEBEN [enz..] vervangen door: Ed. Ria JANSEN-SIEBEN, Medicijne vanden lijve. Lang zal hij leven! In: S. THEISSEN en J. VROMANS (eds.), Album Moors. Liège, 1989, 157-162.
* p. 275, bij B1320, toevoegen na 2.11:
Hierin: f. 12r: magie (liefde).
Ed. W.L. BRAEKMAN, zie 2.18, nr. 350.
* p. 276, bij B1320, toevoegen na 2.18:
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nr. 124.
* p. 277, bij B1320, toevoegen na 2.50:
2.50bis f. 108v: maandregimen. Inc. Inden meert so bade deck …
* p. 277, bij B1320, 5.4 : 2.9 wijzigen in:
5.4 : 2.9 Leiden, UB, Cod.Voss.Chym.Oct. 6
Mechelen, SA, XII: 2.18
* p. 278, bij B1330, wijzigen in 2.4:
f. 100v-101r vervangen door f. 100v
* p. 278, bij B1330, toevoegen aan 2.4 na de voorgaande wijziging:
Ed. Ria JANSEN-SIEBEN, Middelnederlandse eik-, eikel-, galappel- en misteltraktaten. In: Christian de BACKER (ed.), Cultuurhistorische caleidoscoop. Gent, 1992, 291-312.
* p. 279, bij B1330, toevoegen na 2.8:
Ed. Hans van DIJK, Een weervoorspelling uit de zestiende eeuw. In: H. van DIJK e.a., In de zevende hemel. Opstellen voor P.E.L. Verkuyl over literatuur en kosmos. Groningen, 1993, 109-113.
* p. 279, bij B1330, toevoegen na 5.2:
5.3 : 2.8 ‘s-Gravenhage, KB, KAW XXVIII: 2.32 (partim)
Wenen, ÖNB, 2818: 2.60
* p. 279, bij B1340, toevoegen aan 2:
f. 1r-17v:
Ed. MIEDEMA [zie boven] N 8.
* p. 279, inlassen:
B 1355
Brussel, SA, hs. 1428
1. 16e eeuw
2. f. 237: bezwering met valeriaan
Ed.1 G. DES MAREZ, Een bezweringsformulier uit de 16de eeuw. De Valeriana. In: Brabantsche Folklore 5 (1925-6) 152-4.
Ed.2 W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nr. 237.
* p. 279, inlassen:
B 1375
Brussel, SA, Oud Fonds, Liasse 829
1. 15e eeuw en 1582; 180 pp.
2.1 p. 1-42: 123 medische recepten.
Ed. W.L. BRAEKMAN, Maijcken Jacquets’ verzameling medische recepten (16de E.). In: VMKANTL 2003, 391-433.
2.2 p. 43-49: medische recepten
2.3 p. 55-114: kruidenboek. Inc. Angelica is tweederhande …
2.4 p. 143-161: kookboek.
Ed. W.L. BRAEKMAN, Maycken Jacquets’ Brabants kookboek in opbouw (16de e.). In: Eigen Schoon en De Brabander 88 (2005) 93-108.
* p. 280, bij B1380 (begin op p. 279) wijzigen:
‘Ed. E. SPILLEMAEKERS’… vervangen door ‘Ed. 1. E. SPILLEMAEKERS’…
* p. 280, bij B1380 (begin op p. 279) toevoegen:
Ed. 2. M. GREILSAMMER, The midwife, the priest, and the physician. The subjugation of midwives in the Low Countries at the end of the Middle Ages. In:Journal of Medieval and Renaissance Studies 21 (1991) 285-329.
* p. 280, bij B1410, wijzigen:
‘FB, Hs. 19’ vervangen door: ‘FB,Hs. 15’.
* p. 280, bij B1410, na 2.6 toevoegen:
Ed. Mareike TEMMEN, Die medizinische Rezepthandschrift Burgsteinfurt Hs. 15. Edition und Untersuchung einer Handschrift aus dem 16. Jahrhundert. Bielefeld, 1998. (Westfälische Beiträge zur niederdeutschen Philologie 7).
* p. 282, bij C30 toevoegen:
5. Darmstadt, HLHB, 2635
Erfurt, WAB, Ampl. Fol. 267
Londen, BL, Sloane 4018b
Neurenberg, GNM, Hs. 147589: 2.1
Stockholm, KB, X97: 2.2
Utrecht, UB, 694: 2.1
* p. 282, inlassen:
Cambridge, Mass.
C45
HL, MS. Dutch 13
1. anno 1428?; 205 ff.
2 f. 1-7: 2 computus-cirkels met bijhorende tekst. Inc. In dese teghenwoerdighe sirkel vijntmen maen prijm van wilken iaere ons heren men hebben wil …
3. Robrecht LIEVENS, Een pseudo-mystieke Kantileen. In: Ons geestelijk erf 67 (1993) 66-81.
* p. 284, inlassen:
Damme, Archief Sint-Janshospitaal
D1
1. perkament; 14de eeuw
2. visiertraktaat: Dit es de Reghele generael bi der welcker men eene roede zal maken daer mede zal vergieren. Inc. Eerst zal men maken ene pype van lode …
* p. 284, bij D20, toevoegen aan 2:
Ed. MIEDEMA [zie boven] N 9.
* p. 285, bij D130 toevoegen:
5. Cambridge, TC, 0.q.31
Erfurt, HLHB, 2635
Londen, BL, Sloane 4018b
Neurenberg, GNM, Hs. 147589: 2.1
Stockholm, KB, X97: 2.2
Utrecht, UB, 694: 2.1
* p. 286, inlassen:
D161
Delft, Technische Hogeschool, hs. 624 A 02
1. ca. 1588
2. Martin Wenteslaus, Instruczye op het Italiaans bouckhouden.
* p. 287, bij D210: wijzigen in 2:
‘Editie in voorbereiding’ … vervangen door: Ed. Ria JANSEN-SIEBEN, Middelnederlandse eik-, eikel-, galappel- en misteltraktaten. In: C. de BACKER (ed.),Cultuurhistorische caleidoscoop. Gent, 1992, 291-312.
* p. 292, bij D420, inlassen:
3.4 Ivar von STAPLEMOHR, Ludolfs von Sudheim Reise ins Heilige Land. Lund, 1937.
* p. 294, inlassen:
E1
Ebstorf, Stiftsbibliothek, Abt, V, 1
1. anno 1471; 192 ff.
2. f. 1r-192v: woordenlijst: Vocabularius ex quo.
3. Bernhard SCHNELL e.a., Vocabularius ex quo. (Texte und Textgeschichte 22-26). Tübingen, I.
* p. 294, inlassen:
E5
Edingen, Capucijnenklooster, Hs. 2
1. 16de eeuw; 60 ff.
2. culinaire recepten (één hand). Inc. Om natte sucade te maken. Scheldt die graen te wete meloene …
Ed. Aug. ROEYKENS, De geheimen van een keukenprinses uit de Lage Landen van de zeventiende [sic] eeuw. In: Het oude land van Edingen en omliggende 6 (1978) 129-138, 180-182, 278-283; 7 (1979) 31-33, 99-100.
* p. 294, bij E30, wijzigen in 2.1:
‘bezweringen’ vervangen door ‘zegens’
‘Ed. Willy L. BRAEKMAN’… vervangen door ‘Ed. 1. Willy L. BRAEKMAN’…
* p. 294, bij E30, toevoegen: Ed. 2. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nrs. 94, 95, 142, 237, 290, 334.
* p. 294, bij E30, wijzigen in 2.2:
‘bezweringen’ vervangen door ‘magie’
‘Ed. Willy L. BRAEKMAN’ vervangen door: Ed. 3. Willy L. BRAEKMAN […], nr. 355.
* p. 294, bij E30, toevoegen
Ed. 1. (partim) Heinz HARMS, in Medizinische Monatschrift 22 (1968) 549-550 ; 23 (1969) 312-315.
Ed. 2. R. SEYS, Een zekere Johannes de Wasia die in de 14de eeuw te Koekelare pastoor was. In: Jaarboek Coclariensia 1979, 50-55.
* p. 295, bij E40 toevoegen:
5. Cambridge, TC, 0.9.31
Darmstadt, HLHB, 2635
Londen, BL, 4018b
Neurenberg, GNM, Hs. 147589: 2.1
Stockholm, KB, X97: 2.2
Utrecht, UB, 694: 2.1
* p. 295, bij E50, toevoegen aan 2:
Ed. 5. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.]. Gent, 1997, nr. 194.
* p. 296, bij E80 wijzigen in 2:
‘Lat. en Ndl. aanwijzingen voor het maken van zonnewijzers’ vervangen door ‘Lat. en Ndl. aanwijzingen voor het maken van astrolabe, kwadrant en zonnewijzer’;
* p. 296, bij E80, toevoegen aan 3 [wordt 3.1]:
3.2 A. LANTINK-FERGUSON, Drie tandwielsystemen voor een maankalender. In: Gewina 22 (1999) 195-220 [met editie van enkele passages].
* p. 298, inlassen:
G35
Gelinden, Parochiaal Archief, reg. Bona parochialia
1. anno 1597
2. f. 85: bezwering
Ed. 1. J. BROUWERS, Heelmiddelen en bezweringen. In: Limburg 35 (1956) 305-308.
Ed. 2. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.]. Gent, 1997, nr. 143.
* p. 298, bij G40, toevoegen:
2.2 bis p. 77: gynaecologische bezwering.
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.]. Gent, 1997, nr. 56bis.
* p. 298, bij G40, toevoegen na 2.4:
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middelnederlandse volksgeneeskundige recepten uit de vijftiende eeuw. In: Licht der Natur. Medizin in Fachliteratur und Dichtung. Festschrift für Gundolf Keil zum 60. Geburtstag, herausgegeben von Josef DOMES u.A. (Göppinger Arbeiten zur Germanistik 585). Göppingen, 1994, 37-54.
3. Christianne MUUSERS, “Ende dienet ter tafelen”. Culinaire recepten uit de Middeleeuwen. In: Erwin HUIZENGA e.a., Een wereld van kennis. Bloemlezing uit de Middelnederlandse Artesliteratuur. Hilversum, 2002, 147-167.
21. Inlassen op p. 298, vóór Gent, RA, wordt nr G 41:
Gent, Kon. Bond val. Oostvl. Volkskundigen, La 55(10); 16de e., 4 ff.; pesttraktaat. Ed. WL. BRAEKMAN, Een Westvlaams pesttraktaatje uit de 16de eeuw In: Oostvlaamse Zanten 68 (1993) 210-230.
* p. 298, inlassen:
G45
Gent, Koninklijke Bond van de Oostvlaamse Volkskundigen, La 55 (10)
1. 16de eeuw; 4 ff.
2. pesttraktaat. Inc. Zo wanner men ghelaeten hes, zo zalmen nemen …
Ed. W.L. BRAEKMAN, Een Westvlaams pesttraktaatje uit de 16de eeuw. In: Oostvlaamse Zanten 68 (1993) 219-230.
* p. 298, inlassen:
G105
Gent, RA, Machelen Kerk, nr. 500
1. 14de eeuw; twee onvolledige geschonden bladen perkament
2. fragmenten van Johan Yperman, Medicina
Ed. W.L. BRAEKMAN, Fragmenten van Johan Ypermans “De Medicina”. In: VMKANTL 1990, 2-15.
– p. 298, toevoegen aan 2.2:
Inc. Omme te verdrivene den graveel der brekenden steen ende den confijt …
Ed. Christian de BACKER, Farmacie te Gent in de late middeleeuwen. Apothekers en receptuur. Hilversum, 1990, 212-216.
* p. 298, inlassen:
G115
Gent, RA, Sint-Pietersabdij, 2e r. 235
1. 18de-eeuwse copie van een middeleeuwse tekst
2. kunstboek
Ed. Christian de BACKER, Een onbekende verzameling Middelnederlandse “Secreten” uit Gent. In: Volkskunde 92 (1991) 27-40.
* p. 299, bij G90, wijzigen in 2:
‘Ed. Maurits GYSSELING’ vervangen door ‘Ed. 1. Maurits GYSSELING’
* p. 299, bij G90, toevoegen aan 2:
Ed. 2. In der sieker dienste. De statuten van de leprozerie van Gent, 1236. De oudste ambtelijke tekst in het Nederlands. Gent, 2003.
* Inlassen op p. 299, sub Gent RA, wordt nr G 101:
Gent, RA, Machelen Kerk, nr 500, 14de eeuw,; 2 onvolledige, geschonden bladen perkament; fragmenten van Johan Ypermans `De Medicina’. Ed. W L. BRAEKMAN, Fragmenten van Johan Ypermans `De Medicina’. In: KANTL 1990, 2-15.
* p. 300, inlassen:
G165
Gent, SA, reeks 108bis Nr. 5, eerste stuk 539-551.
1. anno 1456
2. apothekersreglement: Ordonnancie politique.
Ed.1. Leo VANDEWIELE, De “ordonnancie politique nopende het verkopen van medicijnen 16 october 1456” uit het Stadsarchief van Gent. In: Pharmac. Ts. België 29 (1952) 109-112.
Ed. 2. Christian de BACKER, Farmacie te Gent in de late middeleeuwen. Apothekers en receptuur. Hilversum, 1990, 136-137.
* p. 301, bij G190, wijzigen in 2.1:
‘Ed. J.B. CANNAERT’… vervangen door ‘Ed. 1. J.B. CANNAERT’…
* p. 301, bij G190, toevoegen:
Ed. 2. (partim) A. van WERVEKE, Tooveraars en waarzeggers in de XVe en in de XVIe eeuw. In: Volkskunde 9 (1896) 121-140.
Ed. 3. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.]. Gent, 1997, nrs. 270, 279, 317 en 371.
* p. 301, bij G220, toevoegen na 2.3:
3.1 K. DELEU, Kanteekeningen [sic] bij de lectuur van “Der vrouwen heimelijkheid, dichtwerk der XIVe eeuw”. In: Album Prof. Dr. Frank Baur. Antwerpen, 1948, deel I, 176-181.
3.2 M. van DOORN en W. KUIPER, Der vrouwen heimlicheid. In: Spektator 6 (1976-1977) 539-551.
3.3 D.E. van der POEL, “Mijn lieve joncfrouwe heeft mi gebeden iet te dichtene”. Der vrouwen heimelijkheid en de geadresseerde opdrachtgeefster. In: Nederlandse Letterkunde 1 (1996) 249-260.
3.4 G.H.M. CLAASSENS, Een dichter lijdt. De verborgen liefdesgeschiedenis in Der vrouwen heimelijcheit (Gent, U.B. 444). In: K. PORTEMAN e.a., Tegendraads genot. Opstellen over de kwaliteit van middeleeuwse teksten. Leuven, 1996, 93-102. 3.5 Orlanda S.H. LIE, Vrouwengeheimen. Geneeskunst en beeldvorming in de Middelnederlandse artesliteratuur. (Achtste Bert van Selm-lezing.) Amsterdam, 1999.
3.6 Joris REYNAERT, Der vrouwen heimelijcheit als secundaire bron in de Zuid-Nederlandse bewerking van de ‘Chirurgia magna’ van Lanfranc van Milaan.
In: VMKANTL 2001, 165-188.
* p. 302, bij G250, wijzigen in 5.1:
‘privé-hs. De Bruyne’ [enz.] vervangen door ‘Brussel, KB, II 1288 (17de-eeuwse copie)’
* p. 303, bij G290, wijzigen in 1:
‘126 pp.’ vervangen door ’63 ff.’
* p. 303, bij G290,toevoegen aan 2.3:
Ed. 9. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.]. Gent, 1997, ca. 50 nummers.
* p. 304, bij G300, wijzigen in 2.1 en in 2.2:
‘bezwering’ vervangen door ‘magie’
* p. 304, bij G300, toevoegen:
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.].
* Inlassen op p. 304, sub Gent, UB, wordt nr G 301:
Gent, UB, 1021 B, 16de eeuw; 72 ff.; f. 59v-72: Latijn en Nederlands, toverformules, bezweringen, rituelen.
* p. 304, inlassen:
G305
Gent, UB, 1021B
1. 16de eeuw; 72 ff.
2. f. 59v-72r: toverformules, rituelen, magie (Latijn en Mnl.)
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.].
* p. 304, bij G320, toevoegen aan 2.1:
Ed. A. de KEUKELAIRE, De eerste Middelnederlandse vertaling van de Chirurgia magna van Lanfranc van Milaan. Editie van het Gentse handschrift met inleiding en aantekeningen (fol. 1-13). Gent, 1992 [licentie-scriptie]
Ed. K. BRACKE, De eerste Middelnederlandse vertaling van de Chirurgia magna van Lanfranc van Milaan. Editie van het Gentse handschrift met inleiding en aantekeningen (tweede traktaat, fol. 28r-41v). Gent, 1992 [licentie-scriptie]
* p. 304, bij G320, toevoegen aan 2.3:
De 12 magische teksten in de medische recepten zijn uitgegeven door W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.].
* p. 304, bij G320, toevoegen na 3.2:
3.2bis: 2.1 Joris REYNAERT, Der vrouwen heimelijcheit als secundaire bron in de Zuid-Nederlandse bewerking van de ‘Chirurgia magna’ van Lanfranc van Milaan.
In: VMKANTL 2001, 165-188.
* p. 306, bij G330 (begin op p. 305), toevoegen aan 5.7: 2.7:
‘s-Gravenhage, KB, 76 E 4: 2.3, ed. De VRIES
‘s-Gravenhage, KB, KAW XVI: 2.3, ed. JANSEN-SIEBEN
Londen, WI, 517: 2.6, ed. JANSEN-SIEBEN
Oxford, NC, 312: 2.6, ed. JANSEN-SIEBEN
Wenen, ÖNB, 2818: 2.2, ed. JANSEN-SIEBEN
Druk: 1514 Tscep vol wonders, cap. 89-101: sub MEDICIJNBOEK
* p. 307, bij G340, wijzigen in 5.1:
‘privé-hs. De Bruyne’ [etc.] vervangen door ‘Brussel, KB, II 1288 (17de-eeuwse copie)’
* p.307, bij G350, wijzigen in 3.2: ‘1856’ vervangen door ‘1857, 460-468’.
* p. 308, bij G370 (begin op p. 307), wijzigen in 2.12:
‘Editie in voorbereiding’ vervangen door ‘Editie: Willy L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie [etc.]
* Inlassen op p. 313, sub Göttingen, UB, wordt nr G 591:
Göttingen, UB, 8 Cod.Ms.theol. 295i, 15de eeuw; 477 ff.; f.2r-32r: (geestelijke) pelgrimsreis naar het H. Land, door Heer Bethlehem; zelfde tekst in Londen, BL, Add. 24937 en talrijke drukken.
* p. 313, inlassen:
G595
Göttingen, UB, 8 Cod.Ms.theol. 295i
1. 15de eeuw; 477 ff.
2. f.2r-32r: (geestelijke) pelgrimsreis naar het Heilige Land van Heer Bethlehem. Inc. Dyt boekeken hed en werdichprester ghenant her Bethleem bescreven
3. VL I, 835-7 (HUSCHENBETT)
5. Londen, BL, Add. 24937
plus talrijke drukken
* p. 316 [begin op p. 315], bij G660, toevoegen aan 2.2: Ed. MIEDEMA [zie boven] N 11.
* p. 316, schrappen:
4.1 Bouwst. 1331,2 [4.2 vervangen door 4.1]
* p. 325, bij G950, toevoegen aan 5.1:2.1:
Brussel, KB, 837-845: 2.11, ed. 2. De PAUW
Wolfenbüttel, HAB, 18.2 Aug. 4°: 2.3, ed. LEENDERTZ
* p. 325, bij G950, toevoegen aan 5.5: 2.3:
Gent, UB, 1273: 2.7
Londen, WI, 517: 2.6, ed. JANSEN-SIEBEN
Oxford, NC, 312: 2.6, ed. JANSEN-SIEBEN
Wenen, ÖNB, 2818: 2.2, ed. JANSEN-SIEBEN
Druk: 1514 Tscep vol wonders, cap. 89-101: sub MEDICIJNBOEK
* p. 326, bij G960, toevoegen aan 2.3:
Ed. 3. MIEDEMA [zie boven] N 13.
* Inlassen op p. 372, sub Leiden, UB, wordt nr. L161:
Leiden, UB, BPL 3382, 15de eeuw; medisch handschrift, waarin o.m. een 100tal distillaat-recepten.
* Inlassen op p. 399, sub London, BL, wordt nr L 981:
Londen, BL, Sloane 3736; 26ff., 16de eeuw; ff. l2v-13v: losse medische recepten. Ed. WL. BRAEKMAN, Zestiende-eeuwse geneeskundige recepten van Meester Jan Jacob uit Roosendaal. In: Volkskunde 93 (1992) 75-93.
* Inlassen op p. 410, vóór Mechelen, SA, wordt nr M 119:
Mechelen, Aartsbisschoppelijk Archief, Hs. Muizen 5, na (in -) 1541; 110 ff.; voorschriften m.b.t. de maaltijden, kleding, weven, fermerie, keukenrecepten, rekenen, maten en gewichten.
* Inlassen op p. 410, sub Mechelen, SA, wordt nr M 121:
Mechelen, SA, Ord.mag. S.V nr.l, anno 1536, f.120: medische ordonnantie. Ed. G. aperçu historique sur La Médecine et les Médecins à Malines avant le XIXe siècle. In: Bull.Cercle Archéol., littér. et artist. de Malines 10 (1900) 121-300.
* p. 449, toevoegen aan S10:
3. A.Th. LANTINK-FERGUSON, Drie tandwielsystemen voor een maankalender. In: Gewina 22 (1999) 195-220 [met editie van enkele passages].
* p. 449, na S10 inlassen:
Sankt Gallen, Stiftsbibliothek
Catalogus: Gustav SCHERRER, Verzeichnis der Handschriften der Stiftsbibliothek St. Gallen. Halle, 1875.
Hs. 1396 S15
1. perkament, 2 ff., gepagineerd in convoluut: 31-34; 14de eeuw
2. kruidenglossarium (frgm.): Inc. … goet het seert ende het sweert …
Ed. in voorbereiding: H. QUICK.
* p. 449, na S30 inlassen:
SINT-PETERSBURG: zie LENINGRAD
* p. 449, toevoegen aan S50:
5. Brussel, KB, II 1332: 2.4
Brussel, KB, IV 94: 2.2
Brussel, KB, IV 317
Brussel, KB, IV 428
Londen, BL, Add. 29.985: 2.2
Utrecht, CC, 101
* p. 450, toevoegen aan S80:
5. Cambridge, TC, 0.9.31
Darmstadt, HLHB, 2635
Erfurt, WAB, Ampl.Fol. 267
Londen, BL, Sloane 4018b
Neurenberg, GNM, Hs. 147589: 2.1
Utrecht, UB, 694: 2.1
* p. 451, in S110 vervangen:
BNU, All. 176 door: BNU, 2100
* p. 451, in S110 vervangen:
2.2 Editie in voorbereiding [etc.] door: 2.2 Ed. Christine M. STUTVOET-JOANKNECHT, DerByen Boeck. De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantim-pré en hun achtergrond. Amsterdam, 1990.
* p. 454, vóór Tilburg inlassen:
Thorn (Torún), Biblioteka Uniwersytetu Mikolaja Kopernika.
Ms. Rps 21/II (olim in Kaliningrad) T5
1. 15de e.; 106 ff., perkament
2. f. 1r-106v: Sidrac
Ed. Van TOL (1936) = K.
* p. 455, in T40, 2.8 vervangen:
Ed. Ria JANSEN-SIEBEN [etc.] door: Ed. Ria JANSEN-SIEBEN, Medicijne vanden lijve. Lang zal hij leven! In: S. THEISSEN en J. VROMANS (eds.), Album Moors. Liège, 1989, 157-162.
* p. 458, toevoegen aan T60, 1:
2 ff.
* p. 458, toevoegen aan T60:
3.3. J.P. WESTGEEST, De Trierse fragmenten van Der naturen bloeme. In: TNTL 113 (1997) 317-335.
* p. 458, toevoegen aan T70, 2:
Ed.4. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nr. 22.
* p. 458, toevoegen aan T90, 2.2:
Ed. W.L. BRAEKMAN, Warenkennis, kleurbereidingen voor miniaturisten en vakkennis voor am-bachtslui. (15de E.). In: VMKANTL 1997, 121-154.
* p. 459, toevoegen aan T140:
2.4 f. 201r-203v: pestgebeden.
* p. 459, na T140 inlassen:
Trier, SB, 2017/432 T145
2. Cisiojanus. Inc. Jairsdach is nv gekomen …
3. Heribert A. HILGERS, Versuch über deutsche Cisiojani. In: Poesie und Gebrauchsliteratur im deutschen Mittelalter. Würzburger Colloquium 1978. Hrsg. von V. HONEMANN, K. RUH, B. SCH-NELL und W. WEGSTEIN. Tübingen, 1979, 127-163.
* p. 461, toevoegen aan U10, 2.1:
Ed. MIEDEMA, N20.
* p. 462, na U30 inlassen:
Utrecht, Gemeentearchief, Stad I, 818 U35
1. 1493-1509; 78 ff.
2. Rekenboek van Floris Tzwynnen:
p. 1-2: 3 medische recepten. Inc. Recipe ongel van een berchvercken …
Ed. Gisela GERRITSEN-GEYWITZ, Drie recepten uit het Rekenboek van Floris Tzwynnen. In: W.P. GERRITSEN, Annelies van GIJSEN en Orlanda S.H. LIE (uitg.), Een school spierinkjes. Hilversum, 1991, 72-76.
* p. 463, toevoegen aan U130:
5. Brussel, KB, IV 94: 2.2
Brussel, KB, IV 317
Brussel, KB, IV 428
Londen, BL, Add. 29.985: 2.2
Sint-Truiden, IFG, mss. a 82
* p. 463, toevoegen aan U150, 2.4:
Inc. Item neemt een pinte hoenichs …
* p. 464, in U170, 2 vervangen:
een pelgrimsreis naar Jeruzalem door: Pelgrimsreis naar Jeruzalem van Claes Schoutet.
* p. 464, in U210, 2 vervangen:
Editie in voorbereiding [etc.] door: Ed. Ria JANSEN-SIEBEN, Middelnederlandse eik-, eikel-, galap-pel- en misteltraktaten. In: C. de BACKER (ed.), Cultuurhistorische caleidoscoop. Gent, 1992, 291-312.
* p. 465, na U210 inlassen:
Utrecht, UB, 357
1. perkament, 186 ff., ca. 1459-1464
2. f. 186r: bezwering
Ed. W.L. BRAEKMAN, Middeleeuwse witte en zwarte magie in het Nederlands taalgebied. Gent, 1997, nr 382.
* p. 465, toevoegen aan U230:
5. Cambridge, TC, 0.9.31
Darmstadt, HLHB, 2635
Erfurt, WAB, Ampl. Fol. 267
Londen, BL, Sloane 4018b
Neurenberg, GNM, Hs. 147589: 2.1
Stockholm, KB, X 97: 2.2
* p. 467, toevoegen aan U280:
3.5 bis : 2.2 R. JANSEN-SIEBEN, Het wereldbeeld van een Utrechtse monnik, anno 1300. In: R. JANSEN-SIEBEN, J. JANSSENS, F. WILLAERT, Medioneerlandistiek. Een inleiding tot de Middel-nederlandse letterkunde. Hilversum, 2000, 251-261.
a
– p. 467, toevoegen aan U290, 2:
Ed. [van de zegens] J.H. GALLEE, Segensprüche. In: Germania 32 (1887) 452-460.
* p. 472, toevoegen aan W70, 2.4:
Ed. Helmut BIRKHAN, Die alchemistische Lehrdeutung des Gratheus filius philosophi in Cod. Vind. 2372. Zugleich ein Beitrag zur okkulten Wissenschaft im Spätmittelalter. 2 dln. Wien, 1992.
* p. 472, toevoegen aan W70, 2.5:
Ed. Helmut BIRKHAN, Un poème inédit sur les quatre éléments dans un manuscrit alchimique de la Bibliothèque Nationale Autrichienne. In: Danielle BUSCHINGER et André CREPIN (eds.), Les quatre éléments dans la culture médiévale. Actes du Colloque mars 1982, Centre d’Etudes médiéva-les. (Göppinger Arbeiten zur Germanistik 386) Göppingen, 1983, 77-109.
* p. 472, toevoegen aan W70, 2.6:
Ed. Veerle FRAETERS, Gods gouden thesaurus. Het Middelnederlandse handschrift Wenen, ÖNB 2372 in de alchemistische traditie. Leuven, 1999.
* p. 472, toevoegen aan W70 [3 wordt 3.1]:
3.2 Barbara OBRIST, Les débuts de l’imagerie alchimique (XIVe-XVe siècles). Paris, [1982].
3.3 : 2.1 M. VOGG, Die mittelniederländische Übersetzung der lateinischen «Tabula Chemica» des Senior Zadith ibn Umail. Diss. Wien, 1989.
3.4 Helmut BIRKHAN, The Alchemical Tracts of Gratheus Filius Philosophi in Codex Vindobonensis 2372. In: Z.R.W.M. MARTELS (ed.), Alchemy Revisited. Proceedings of the International Conference on the History of Alchemy at the University of Groningen 17-19 April 1989. Leiden, 1990, 162-170.
3.5 M. MARINOVIC-VOGG, «Son of Heaven». The Middle Netherlands Translation of the Latin Ta-bula Chemica. In: Ib., 171-174.
3.6 Veerle FRAETERS, ÖNB 2372. Inhoud en functie van een Middelnederlands alchemistisch hand-schrift. In: Scientiarum Historia 19 (1993) 3-15.
3.7 J.H. WINKELMAN, Over «spierinkjes», een «kabeljauw» en het alchemistisch tractaat van Gra-theus philius philosophi (Cod.Vind. 2372). In: Nieuwe Taalgids 88 (1995) 414-421.
3.8 Veerle FRAETERS, «Boec der heimelicheden van mire vrouwen alkemenen». Ideeën van een Middelnederlandse alchemist. In: Queeste 4 (1997) 97-112.
3.9 Veerle FRAETERS, «Vanden leeuwe wert hi lam». Alchemie en religie in de Middelnederlandse vertaling van Tabula Chemica. In: TNTL 115 (1999) 97-112.
3.10 Veerle FRAETERS, «Leringhe van alkemien». Een berijmde appendix bij de Middelnederlandse prozavertaling van Tabula chemica. In: E. HUIZENGA, O.S. LIE, L. VELTMAN, Een wereld van kennis. Bloemlezing uit de Middelnederlandse Artesliteratuur. Hilversum, 2002, 107-132 [met editie van ff. 94r-99v].
3.11 Veerle FRAETERS, Schrijven om niet begrepen te worden. Hermetisch taalgebruik in Middelne-derlandse alchemistische teksten. In: R. JANSEN-SIEBEN, J. JANSSENS, F. WILLAERT, Medio-neerlandistiek. Hilversum, 2000, 263-274.
* p. 472, W80:
de volledige inhoudsopgave (2.1 tot 2.66) wordt liefst vervangen door de uitvoerig gedetailleerde en correcter gefolieerde inhoudsbeschrijving in:
Erwin HUIZENGA, Een nuttelike practijke van cirurgien. Geneeskunde en astrologie in het Middel-nederlandse handschrift Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, 2818. Hilversum, 1997, 359-419.
Een complete diplomatische uitgave van alle teksten [waarin ook een up-to-date-literatuurlijst]: Erwin HUIZENGA, Het Weense arteshandschrift. Hs. Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, 2818. 2 dln. Hilversum, 2004.
* p. 477, toevoegen aan W80, 5.9 : 2.17:
Druk: 1514 Tscep vol Wonders, cap. 102-180 (sub MEDICIJNBOEK)
* p. 479, toevoegen aan W170:
5.1 : 2.3 Brussel, KB, 837-845: 2.11, ed.2 De PAUW
‘s-Gravenhage, KB, 76E4: 2.1, ed. CLARISSE
‘s-Gravenhage, KB, KAW XVI: 2.1
Leiden, UB, BPL 14 A: 2.2
5.1 : 2.4 wordt 5.2 : 2.4
5.2 : 2.4 wordt 5.3 : 2.4
* p. 482, na Z20 inlassen:
Zutphen, GA, Fragmentenverzameling 3-1
1. ca. 1550
2. 2 medische recepten. Inc. Tot versterkinge des hartens ende des hoefdes …
Ed. Chr. De BACKER, Bronnen voor de geschiedenis van de farmacie te Zutphen. In: Oud-Zutphen 6 (1987) 97-107.