Promotieonderzoek naar boekillustraties en kennisoverdracht

zodiakman-scaepherders-calengier-vorsterman-1514Met een subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is WEMAL-lid Andrea van Leerdam in oktober begonnen aan een promotieonderzoek naar de functie van boekillustraties als leeshulpen in vroege drukken (ca. 1480-ca. 1550). Ze onderzoekt de komende vier jaar hoe houtsneden in Nederlandstalige boeken over de natuur en de kosmos bijdroegen aan kennisoverdracht.

Het gedrukte boek was rond 1500 een nieuw medium met nog onwennige producenten en consumenten. Drukkers voorzagen hun boeken, bedoeld voor een publiek met uiteenlopende leesvaardigheid, van leeshulpen zoals titelpagina’s, prologen en hoofdstuktitels. Ook boekillustraties zijn een belangrijke maar nog weinig onderzochte leeshulp. Voor informatieve teksten over de natuur en de kosmos analyseert Andrea hoe ze geïllustreerd zijn en hoe de houtsneden zich tot de tekst verhouden. Ook onderzoekt ze wie de beoogde en daadwerkelijke gebruikers waren van deze multimediale boeken in de volkstaal.

Andrea voert haar promotieonderzoek uit aan de Universiteit Utrecht onder begeleiding van prof. dr. Arnoud Visser (vroegmoderne letterkunde), prof. dr. Bart Besamusca (Middelnederlandse letterkunde) en dr. Daantje Meuwissen (kunstgeschiedenis, Vrije Universiteit Amsterdam). Haar project is getiteld ‘Woodcuts as Reading Aids: Illustrations and Knowledge Transfer in Printed Books in Dutch on the Natural World, c. 1480 – c. 1550.’ Ze ontving een subsidie van NWO in het kader van het programma ‘Promoties in de geesteswetenschappen’.

Zodiakman uit Der scaepherders calengier, gedrukt door Willem Vorsterman, Antwerpen 1514 (exemplaar Universiteitsbibliotheek Gent [link: https://books.google.be/books?id=T3JOAAAAcAAJ&hl=nl&source=gbs_navlinks_s])

Illustratie bij het hoofdstuk over honing in Den groten herbarius, gedrukt door Jan Berntsz, Utrecht 1538 (exemplaar Koninklijke Bibliotheek Den Haag [link: https://archive.org/stream/ned-kbn-all-00003038-001]).